Czy student powinien obawiać się najmu lokalu na podstawie umowy najmu okazjonalnego

Przełom sierpnia i września to gorący czas dla osób, które rozpoczynają studia z uwagi na poszukiwania lokalu mieszkalnego do wynajęcia. Właściciel mieszkania studentowi, który będzie zainteresowany wynajęciem mieszkania, może zaproponować umowę „zwykłą” najmu (uregulowana w Kodeksie cywilnym) lub zdecydowanie rzadziej stosowaną umowę najmu okazjonalnego (uregulowaną w ustawie z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego).

Dla uczciwego najemcy nie ma różnicy, która umowę podpisze z wynajmującym – właścicielem lokalu. Z założenia umowa najmu okazjonalnego ma zabezpieczać wynajmującego przed nieuczciwym najemcą o czym szerzej poniżej.

Umowa najmu okazjonalnego szczegółowo unormowana jest w Ustawie z dnia 21 czerwca 2011 roku. Zgodnie z Ustawą przedmiotem umowy najmu okazjonalnego jest najem lokalu (tylko i wyłącznie na czas oznaczony, nie dłuższy niż 10 lat) służący zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych. Jednakże należy pamiętać, że nie wszyscy mogą taką umowę zawrzeć, ponieważ najem okazjonalny zarezerwowany jest tylko dla osób fizycznych, które nie prowadzą działalności gospodarczej w zakresie wynajmu mieszkań. Oczywiście nie ma znaczenia czy wynajmowane jest jedno czy większą liczbę mieszkań, ale fakt czy wynajem lokali jest działalnością zarobkową prowadzoną w sposób ciągły i zorganizowany.

Wynajmujący podpisując umowę o najem okazjonalny, w razie zakończenia umowy bez względu na przyczynę, w uproszczony sposób może „przymusić” najemcę do wyprowadzenia się z lokalu bez konieczności przeprowadzania (często długiego) postępowania sądowego w celu uzyskania wyroku eksmisyjnego. Jest to istotna zaleta tej umowy, ponieważ wynajmujący bardzo często borykają się z problemem pozbycia się z lokalu najemcy po zakończeniu umowy, co uniemożliwia dalsze wynajmowanie lokalu.

Umowa najmu okazjonalnego musi zostać sporządzona na piśmie i uzupełniona o obligatoryjne załączniki jakie przewiduje Ustawa. Powyższa umowa jak każda inna/ zwykła umowa najmu, powinna określać wszystkie istotne postanowienia przedmiotowe i podmiotowe. Nadto w precyzyjny sposób wskazywać prawa i obowiązki stron, a w szczególności w jasny sposób określić wymogi dotyczące zachowania najemcy/najemców, żeby w przyszłości uniknąć nieporozumień. Nadto w Umowie, powinna być określona również wysokość kaucji (maksymalnie według Ustawy do sześciokrotności miesięcznego czynszu), termin uiszczania czynszu i opłat eksploatacyjnych, okres wypowiedzenia, kwestie napraw w lokalu, czy okres na jaki umowa została zawarta, etc.

Na marginesie rozważań należy zaznaczyć, iż nierozważne jest posługiwanie się niesprawdzonymi, darmowymi wzorami takich umów z Internetu, ponieważ postanowienia takich umów stanowią zazwyczaj bardzo słabe zabezpieczenie zarówno dla wynajmującego jak i najemcy.

Jak wspomniałem szczególną cechą umowy najmu okazjonalnego są obligatoryjne załączniki:

1) oświadczenie najemcy w formie aktu notarialnego, w którym najemca poddał się egzekucji i zobowiązał się do opróżnienia i wydania lokalu używanego w terminie wskazanym w żądaniu (wysokość taksy notarialnej takiego oświadczenia zgodnie z Ustawą może wynieść maksymalnie 1/10 minimalnego wynagrodzenia za pracę);

2) wskazanie przez najemcę innego lokalu, w którym będzie mógł zamieszkać w przypadku wykonania egzekucji obowiązku opróżnienia lokalu;

3) oświadczenie osoby posiadającej tytuł prawny do lokalu, w którym najemca miałby zamieszkać, o wyrażeniu zgody na jego zamieszkanie (na żądanie wynajmującego powinno być sporządzone z podpisem notarialnie poświadczonym).

Powyższe załączniki gwarantują wynajmującemu, iż po zakończeniu umowy, najemca będzie zmuszony opuścić lokal. Wynajmujący żeby mógł skorzystać między innymi z możliwości uproszczonej eksmisji, musi zgłosić zawarcie umowy najmu okazjonalnego do Urzędu skarbowego w ciągu 14 dni.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, właściciel może wypowiedzieć umowę, jeżeli lokator:

1) pomimo pisemnego upomnienia nadal używa lokalu w sposób sprzeczny z umową lub niezgodnie z jego przeznaczeniem lub zaniedbuje obowiązki, dopuszczając do powstania szkód, lub niszczy urządzenia przeznaczone do wspólnego korzystania przez mieszkańców albo wykracza w sposób rażący lub uporczywy przeciwko porządkowi domowemu, czyniąc uciążliwym korzystanie z innych lokali;

2) jest w zwłoce z zapłatą czynszu lub innych opłat za używanie lokalu co najmniej za trzy pełne okresy płatności pomimo uprzedzenia go na piśmie o zamiarze wypowiedzenia stosunku prawnego i wyznaczenia dodatkowego, miesięcznego terminu do zapłaty zaległych i bieżących należności;

3) wynajął, podnajął albo oddał do bezpłatnego używania lokal lub jego część bez wymaganej pisemnej zgody właściciela.

Nadto, zgodnie z Ustawą w przypadku niedopełnienia obowiązku przez najemcę dotyczącego złożenia oświadczenia osoby posiadającej tytuł prawny do lokalu, w którym najemca miałby zamieszkać, właściciel lokalu może wypowiedzieć na piśmie umowę najmu okazjonalnego lokalu, z zachowaniem co najmniej siedmiodniowego okresu wypowiedzenia.

„Po wygaśnięciu lub rozwiązaniu umowy najmu okazjonalnego lokalu, jeżeli najemca dobrowolnie nie opróżnił lokalu, właściciel doręcza najemcy żądanie opróżnienia lokalu, sporządzone na piśmie opatrzonym urzędowo poświadczonym podpisem właściciela” – w żądaniu tym wynajmujący powinien wskazać termin nie krótszy niż 7 dni na opuszczenie lokalu. W przypadku bezskutecznego upływu terminu, o którym mowa powyższej, właściciel lokalu składa do sądu wniosek o nadanie klauzuli wykonalności aktowi notarialnemu, w którym najmujący poddał się egzekucji (stanowiący załącznik do umowy). Do wniosku należy dołączyć:

1) żądanie opróżnienia lokalu wraz z dowodem jego doręczenia najemcy albo dowodem wysłania go przesyłką poleconą;

2) dokument potwierdzający przysługujący właścicielowi tytuł prawny do lokalu, którego opróżnienia dotyczy żądanie właściciela;

3) potwierdzenie zgłoszenia zawarcia umowy najmu okazjonalnego lokalu naczelnikowi urzędu skarbowego właściwemu ze względu na miejsce zamieszkania właściciela.

Następnie, właściciel lokalu, który uzyskał klauzulę wykonalności może udać się do komornika i wszcząć postępowanie egzekucyjne przeciwko najemcy, który nie chce opuścić lokalu. Należy zaznaczyć, iż zgodnie z Ustawą koszty egzekucji wynajmujący może pokryć z kaucji zabezpieczającej.

Podsumowując, poniżej najważniejsze cechy najmu okazjonalnego:

1) oświadczenie najemcy w formie aktu notarialnego stanowiące załącznik do umowy najmu okazjonalnego, w którym najemca poddaje się egzekucji i zobowiązuje do opróżnienia i wydania lokalu mieszkalnego używanego na podstawie umowy najmu okazjonalnego po rozwiązaniu tej umowy.

2) najemca musi wskazać inny lokal, w którym mógłby zamieszkać w razie wykonania egzekucji obowiązku opróżnienia wynajmowanego lokalu. Konieczne jest oświadczenie właściciela lokalu „zastępczego” lub osoby posiadającej tytuł prawny do takiego lokalu o wyrażeniu zgody na zamieszkanie u niego najemcy i jego domowników w razie „przymusowej” wyprowadzki z wynajmowanego lokalu.

3) w sytuacji właściciel nie mógł „wyrzucić” lokatora, który nie chciał się wyprowadzić z wynajmowanego mieszkania, mimo że umowa najmu została rozwiązana. Wyroki eksmisyjne często były nieskuteczne, ponieważ aby eksmisji dokonać, lokator musi otrzymać lokal socjalny. W przypadku najmu okazjonalnego nie obowiązuje też okres ochronny – od 1 listopada do 31 marca – uniemożliwiający w tym czasie eksmisję lokatora. Eksmisję można stosować nawet w stosunku do kobiet w ciąży, małoletnich.

4) Umowę z najemcą podpisuje się na czas oznaczony nie dłuższy niż 10 lat.

5) Umowa najmu okazjonalnego musi być zarejestrowana w urzędzie skarbowym w ciągu 14 dni od daty rozpoczęcia najmu.

Marcin Zadrożny

aplikant adwokacki