Prace przy budowie placu Centralnego przy Pałacu Kultury i Nauki wchodzą w kolejny etap. Właśnie rozpoczęło się układanie kamiennej nawierzchni w pobliżu Muzeum Sztuki Nowoczesnej. Przygotowywane są również miejsca do posadzenia nowych drzew. Mieszkańcy będą mogli odpocząć w ich cieniu drzew już wiosną 2025 r. Projekt zmian realizowany jest w ramach Nowego Centrum Warszawy.
– W zeszłym roku rozpoczęliśmy prace inwestycyjne pod plac Centralny, czyli serce Nowego Centrum Warszawy – wygodną i funkcjonalną przestrzeń dla mieszkańców. To jeden z najważniejszych projektów ostatnich lat. Po zakończeniu prac, wiosną przyszłego roku, to nowoczesne i przyjazne mieszkankom i mieszkańcom miejsce w centrum stolicy będzie zarazem symbolicznym łącznikiem pomiędzy Warszawą, której już nie ma, a metropolią przyszłości – mówił podczas wizyty na placu budowy Rafał Trzaskowski, prezydent m.st. Warszawy.
Ogromny plac wokół Pałacu Kultury i Nauki straszył przez lata setkami metrów kwadratowych betonu i parkującymi samochodami. Brakowało tu miejsc wypoczynku i zieleni – tak istotnej w dobie zmian klimatycznych. Wybetonowane powierzchnie placu nagrzewały się, a w trakcie deszczy nawalnych woda szybko spływała do kanalizacji. Brakowało retencji i rozwiązań, które pozwalałyby na zatrzymanie wody opadowej. Tak było, ale przebudowa tej reprezentacyjnej przestrzeni zmieni ją w przyjazne dla mieszkańców miejsce spotkań i wypoczynku w cieniu drzew.
Będzie zielono
W tym roku na placu Centralnym zasadzonych zostanie 30 drzew, a ponad 70 w przyszłym. Po zakończeniu prac na placu i wokół niego będzie więc łącznie ponad 200 drzew. Będą to m.in. m.in. modrzew europejski, lipa europejska, miłorząb dwuklapowy, jesion wąskolistny i buk. Połowa z nich już rośnie – przy Muzeum Sztuki Nowoczesnej i nowej ulicy dojazdowej (ul. Wojciecha Fangora), a także drodze rowerowej wzdłuż Marszałkowskiej przy MSN.
Na samym placu Centralnym trwają prace związane z przygotowaniem stanowisk do sadzenia – montowane są tzw. cele antykompresyjne – konstrukcje nośne, przenoszące i rozkładające obciążenia. Ich zadaniem jest zapewnienie drzewom odpowiednich warunków do rozwoju.
Retencja wody opadowej
Swoje miejsce na placu znajdą także mniejsze gatunki dekoracyjne, które dobrze radzą sobie w warunkach miejskich – grujecznik japoński oraz magnolia japońska.
Oprócz drzew będzie tu aż 3,6 tys. m kw. trawników z ozdobnymi bylinami, kwiatami oraz roślinami cebulowymi. Na trawniki będzie można wchodzić – projektanci przewidzieli je jako ogólnodostępne miejsca do odpoczynku.
Żeby zieleń miała dobre warunki, na placu Centralnym zamontowane zostały cztery zbiorniki retencyjne, każdy o głębokości 7 m. Będą one gromadzić wodę opadową, która posłuży do podlewania nowej roślinności.
Układ ulic z 1939 r. oraz zielona rewolucja
Nowe zagospodarowanie tej przestrzeni między Muzeum Sztuki Nowoczesnej a Pałacem Kultury i Nauki przygotowała pracownia A-A Collective. Koncepcja tego zespołu znalazła się wśród pięciu najlepszych propozycji wyłonionych w międzynarodowym konkursie. Komisja przy Biurze Architektury i Planowania Przestrzennego wybrała zwycięski zespół. Wcześniej odbyły się konsultacje społeczne oraz negocjacje.
Autorzy z A-A Collective z Zygmuntem Borawskim na czele zaprojektowali przestrzeń, która połączy centralną część placu Defilad z parkiem w rejonie ul. Świętokrzyskiej. Nieregularny układ chodników i zieleni odwzoruje sieć dawnych ulic i zarys budynków. Trawniki mają przypominać miejsca, w których stały kamienice. Pozostałości po starych budynkach zostały wyburzone po II wojnie światowej, by zrobić miejsce pod Pałac Kultury i Nauki.
– Nawierzchnia placu zostanie wykonana z 6 różnych rodzajów kamienia. Obrysy dawnych kamienic zostaną zbudowane z wielkoformatowych płyt kamiennych w różnych wybarwieniach: szarym i czerwonym. Dawne dziedzińce zostaną wybrukowane ponownie wykorzystaną kostką granitową z placu Defilad oraz uzupełnione płytami granitowymi z okolic trybuny honorowej. Układ ulic z 1939 r. przypomną w tym miejscu pasy ułożone z kostki granitowej – wyjaśnia Łukasz Puchalski, dyrektor Zarządu Dróg Miejskich.
WIZUALIZACJE:
Kameralnie i zielono
Koncepcja przebudowy pl. Defilad na osi ul. Złotej zakłada, że przed Pałacem Kultury i Nauki powstanie miejsce na codzienne spotkania mieszkańców i organizację wydarzeń kulturalnych. Z ogromnej przestrzeni zostanie wykrojony bardziej kameralny plac, który wpłynie na atrakcyjność ścisłego centrum miasta.
Będzie zielono. Na placu znajdą się trawniki o łącznej powierzchni kilku tysięcy metrów kwadratowych. Projekt zakłada też posadzenie ponad 40 gatunków roślin cebulowych i bylin. Pojawi się tu 11 gatunków krzewów, a także ponad sto drzew – takich, jak m.in. robinie akacjowe, jesiony, glediczje, derenie, grujeczniki, miłorzęby i magnolie.
W północno-zachodniej części placu, w pobliżu budynków Muzeum Sztuki Nowoczesnej i Teatru Rozmaitości, projektant zaplanował niską sadzawkę.
Kamień z historią
Na placu rozpoczęło się również układanie kamiennej nawierzchni – odtwarzany jest dawny przebieg ul. Zielnej w rejonie Muzeum Sztuki Nowoczesnej. Nieregularny układ chodników i zieleni na placu odwzoruje sieć przedwojennych ulic i zarysy budynków.
Do odtworzenia ulic używany jest szary granit strzegomski. Trwa przygotowanie warstw konstrukcyjnych pod nawierzchnię z szarego, zielonego i czerwonego kamienia skandynawskiego, które odwzorują lokalizację przedwojennej kamienicy przy ul. Marszałkowskiej. Na budowie czeka też materiał kamienny do odwzorowania kolejnych kamienic, które stały tu przed II wojną światową.
Duża część kamienia, który układany jest na placu Centralnym, to materiał odzyskany z rozbiórki bazaltowej nawierzchni placu Defilad. Wykonawca prac, firma Balzola, poddała go pracom renowacyjnym. Niektóre płyty zostaną dodatkowo rozdzielone tzw. zieloną fugą, czyli 5-centymetrową przerwą wypełnioną roślinnością. Taki zabieg da efekt „przełamania” kamiennej nawierzchni.
Duch dawnego miasta
Nowa „posadzka” placu Centralnego przykryje – odkopane i jeszcze przez chwilę widoczne – ściany kamienic dawnej ul. Wielkiej sprzed II wojny światowej. W trakcie budowy inwestycji robotnicy natrafili na pozostałości dawnej Warszawy. Odsłonięte zostały piwnice zburzonych kamienic, w których znaleziono setki rozmaitych przedmiotów – biżuterię, monety, flakoniki z kosmetykami itp. Fachowym opracowaniem odkopanych obiektów zajęła się grupa archeologów.
Wszystkie artefakty, po inwentaryzacji, trafiły do Państwowego Muzeum Archeologicznego. Odkryte pozostałości budynków, wcześniej sfotografowane i opisane, zostały częściowo rozebrane – tam gdzie są ulokowane zbiorniki retencyjne i infrastruktura. Pozostałe fragmenty murów i ścian domów zostaną w następnych tygodniach zasypane.
Jednak dawny, przedwojenny kwartał ulic Złotej, Wielkiej i Zielnej całkowicie nie zniknie. Docelowa nawierzchnia nowego placu Centralnego „odtworzy” przebieg ulic, kamienic i podwórek z początku XX wieku.