Płonącą hałdę czeka odnowa. Spółka Restrukturyzacji Kopalń ogłosiła przetarg na kompleksową rekultywację zwałowiska Wrzosy I w Pszowie. W efekcie hałda po latach zostanie ugaszona. Zamiast dymu będzie bezpieczny teren i zieleń. Tak SRK naprawia górnicze błędy sprzed lat.
Na ten moment mieszkańcy Pszowa czekali od lat. Zapożarowane zwałowisko odpadów pogórniczych po byłej Kompanii Węglowej, czekają specjalistyczne prace naprawcze. SRK ogłosiła już przetarg - wszystko zgodnie z deklaracjami złożonymi w maju tego roku. Naprawa obiektu potrwa 6 lat.
– Rekultywacja staje się faktem. Robimy tak jak mówimy. Były deklaracje ogłoszenia przetargu jeszcze w tym roku i tak się stało. Troska o bezpieczne, szybkie zrekultywowanie tego terenu hałdy leży mi na sercu. Dla mieszkańców Pszowa i Rydułtów nie jest to łatwe sąsiedztwo, ale dziś SRK to zmienia. Naprawiamy błędy po Kompanii Węglowej, od której otrzymaliśmy hałdę Wrzosy. Bezużyteczny i w dodatku niebezpieczny obszar zostanie przywrócony gospodarce, a mieszkańcy zyskają tereny zielone. To nasz kolejny wkład w transformację regionu – mówi Jarosław Wieszołek, prezes SRK.
Roboty dotyczą kompleksowej usługi przywrócenia środowiska do stanu właściwego wraz z uregulowaniem stosunków wodnych i odpowiednim ukształtowaniem terenu. Całość będzie prowadzona w oparciu o decyzję naprawczą. Obszar prac obejmuje łącznie nieco ponad 20 ha. Zalega tam blisko 6 mln ton pogórniczego kruszywa.
PLAN DZIAŁANIA
Rekultywacja polegać będzie w pierwszej fazie na robotach przygotowawczych. To m.in. wykonanie drogi dojazdowej i dróg technologicznych oraz przygotowanie zaplecza technicznego i technologicznego.
Kolejną fazą jest przystąpienie do prac zasadniczych, które mają potrwać 3 lata. Obejmują one przede wszystkim likwidację zapożarowania poprzez wykonanie ekranów hydrotermoizolacyjnych, prace rozbiórkowe zwałowiska, wystudzenie zapożarowanego materiału oraz wykonanie uszczelnienia poziomego i skośnego (zamykającego od góry wnętrze zapożarowanej części hałdy). Wartości temperatury powierzchni w ogniskach na zachodniej skarpie obiektu przekraczały lokalnie nawet 450°C. To właśnie podczas tego etapu występują największe uciążliwości. Kolejnym krokiem będzie ponowne kształtowanie bryły hałdy przy wykorzystaniu wystudzonego materiału, zmieszanego z materiałem inertnym (obojętnym - niepalnym). Finalnie zwałowisko Wrzosy I zostanie nieznacznie obniżone, ściany zbocza zyskają mniejsze nachylenie oraz utworzone zostaną niewielkie półki dla polepszenia warunków hydrologicznych obiektu i okolicy. Zabudowane zostaną też rurki kontrolne umożliwiające wykonywanie okresowych pomiarów temperatury wnętrza zwałowiska.
Trzecia faza prac to rekultywacja biologiczna i zabiegi pielęgnacyjne, dzięki czemu powierzchnia hałdy pokryje się trawą i krzewami. Nasadzone zostaną też drzewa, a teren odzyska utracone walory użytkowe.
Spółka Restrukturyzacji Kopalń pozyskała środki na rekultywację zwałowiska Wrzosy I w Pszowie z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Rekultywacja zapożarowanych hałd, to niezwykle złożone i skomplikowane zadanie, wymagające szczegółowych badań i analiz. Spółka Restrukturyzacji Kopalń, podczas tworzenia koncepcji i planów rekultywacji każdorazowo korzysta z wiedzy naukowców.
DLACZEGO TO TYLE TRWAŁO?
Wstępna koncepcja prac gaśniczych i rekultywacji zakładała częściowy wywóz zapożarowanego materiału. Została ona jednak odrzucona przez Burmistrza i Radę Miasta Pszów, ze względu na zakładany wywóz materiału ulicami miasta i możliwy sprzeciw mieszkańców.
W połowie maja 2022 roku przedstawiciele Pszowa zaproponowali wykorzystanie sąsiadujących działek na potrzeby składowania zapożarowanego materiału, unikając tym samym konieczności transportu. Dlatego 30 maja 2022 roku, podczas kolejnego spotkania, władze gminy zaakceptowały nową koncepcję zaproponowana przez Wykonawcę. Zakładała ona wykorzystanie gminnych działek do składowania zapożarowanego materiału, zamiast przewozu ulicami miasta. Niestety finalnie nie uzyskano porozumienia w kwestii uzgodnienia warunków przekazania Wykonawcy działek należących do miasta. W związku z tym konieczne było opracowanie kolejnej koncepcji rekultywacji hałdy (bez wywozu materiału oraz wykorzystania gminnych działek).
SRK prowadziła też ustalenia z Operatorem Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A., którego fragment infrastruktury znajduje się w pobliżu hałdy.
Wydłużające się ustalenia i dynamiczna sytuacja termiczna na zwałowisku wymusiły aktualizację dokumentacji. Gotowy dokumenty spółka odebrała w drugiej połowie 2025 roku, co umożliwiło przygotowanie dokumentacji przetargowej i ogłoszenie postępowania.
DZIAŁANIA DORAŹNE
Równolegle do toczących się uzgodnień i procedur na rekultywację hałdy Wrzosy I, SRK kierując się dobrem okolicznych mieszkańców, podjęła doraźne prace zabezpieczające. Ich celem było ograniczenie emisji dymu i uciążliwości odorowych. Prace realizowane były w 2020, 2023, 2024 i 2025 roku. W sumie zabezpieczono blisko 25 tys. m kw. hałdy.
Mając na uwadze bezpieczeństwo mieszkańców SRK informuje o wszystkich działaniach prowadzonych na zwałowisku gminy Pszów, Rydułtowy oraz Starostwo Wodzisławskie. Przed każdym rozpoczęciem kolejnych prac przesyłana jest informacja do Urzędu Miasta Pszów z prośbą o poinformowanie mieszkańców. Przedstawiciele spółki uczestniczą też we wszystkich spotkaniach dotyczących działań na hałdzie.
„SPADEK” PO KOPALNI ANNA
Hałda Wrzosy I powstała w wyniku działalności pobliskiej kopalni Anna. Po likwidacji Kompani Węglowej w 2017 roku trafiła ona wraz z przejmowanym majątkiem do Spółki Restrukturyzacji Kopalń. Zgromadzone na terenie zwałowiska odpady powydobywcze charakteryzują się znaczną zawartością części palnych, biorących udział w procesie samonagrzewania się i samozapalania, co w konsekwencji doprowadziło do powstawania widocznych stref wysokiej aktywności termicznej.
Źródło: SRK S.A.