17 maja 2023 r. Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o rewitalizacji Odry, przedłożony przez Ministra Infrastruktury. Ustawa ma na celu wprowadzenie systemowych rozwiązań, które pozwolą na odbudowę zasobów przyrodniczych na Odrze i w jej dorzeczu, zapobieganie podobnym jak latem ubiegłego roku zdarzeniom w przyszłości, lepsze reagowanie na występujące zagrożenia, a także docelowe zmniejszanie presji na środowisko wodne.
– Wprowadzenie nowych przepisów w zakresie ochrony polskich rzek i odbudowania stanu jakościowego Odry było nie tylko koniecznością, ale także moralnym i ekologicznym obowiązkiem. Wszyscy doskonale zdajemy sobie sprawę, jak niezwykle cenne dla ekosystemu są czyste i zdrowe rzeki, dlatego podjęliśmy stanowcze działania na rzecz ich ochrony, aby zachować je dla dobra obecnych i przyszłych pokoleń – powiedział wiceminister infrastruktury Marek Gróbarczyk.
Rozwiązania dla trzech kluczowych obszarów
Projekt ustawy o rewitalizacji Odry zawiera rozwiązania podzielone na trzy kluczowe obszary. Pierwszym z nich są inwestycje, na które zostanie zapewnione dofinansowanie na poziomie 1,2 mld zł. Wsparcie obejmie przedsięwzięcia z zakresu renaturyzacji i inwestycje zwiększające poziom wód na Odrze i jej dopływach.
Dodatkowe wsparcie przewidziane jest także dla inwestycji z obszaru gospodarki wodno-ściekowej w dorzeczu Odry, w tym budowę lub modernizację 123 oczyszczalni ścieków oraz budowę lub modernizację 259 inwestycji w sieci kanalizacyjne. Koszty zaplanowanych, niezbędnych inwestycji oszacowano na kwotę 4,53 mld zł, w tym 2,9 mld zł na budowę nowej sieci kanalizacyjnej oraz 1,63 mld zł na inwestycje w oczyszczalnie ścieków. W wyniku realizacji tych inwestycji zostanie wybudowanych ok. 2,1 tys. km sieci kanalizacyjnej oraz zmodernizowanie ponad 230 km.
Finansowanie ww. zadań jest zapewnione z programów unijnych, w tym m.in. Funduszy Europejskich na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko 2021-2027 czy Regionalnego Programu Operacyjnego, a także programów krajowych, tj. Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Banku Gospodarstwa Krajowego i funduszy inwestycyjnych FIZAN.
Ponadto ustawa przewiduje doposażenie jednostek Straży Pożarnej na terenie województw: opolskiego, śląskiego, dolnośląskiego, lubuskiego i zachodniopomorskiego w łodzie motorowe, a także ośrodki badawcze Inspekcji Ochrony Środowiska w niezbędny sprzęt usprawniający prowadzenie badań laboratoryjnych.
Nowe przepisy zapewnią też zmiany w systemie opłat za usługi wodne, które zmobilizują przedsiębiorców do stosowania proekologicznych rozwiązań w zakresie zrzutu wód zasolonych, m.in. poprzez budowę zbiorników retencyjnych na czas suszy czy instalacji podczyszczających ścieki. Ustawa wdraża m.in. wyższe stawki opłat za wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi, a także zwolnienia z opłat dla podmiotów, które oczyszczają wyprodukowane przez siebie ścieki zawierające chlorki i siarczany.
Usprawnione procedury administracyjne
Drugim obszarem oddziaływania ustawy są ułatwienia proceduralne dla zaplanowanych inwestycji celem przyspieszenia ich realizacji. W tym celu projekt ustawy wprowadza możliwość zastosowania do inwestycji na Odrze przepisów specustawy przeciwpowodziowej, skracając terminy administracyjne na uzyskanie m.in. pozwolenia na budowę, czy oddania tych inwestycji do użytku.
Na etapie procesu uzyskiwania odpowiednich zgód i pozwoleń związanych z Prawem budowlanym i Prawem wodnym wprowadzone zostaną ułatwienia na wykonanie przez przedsiębiorców urządzeń pomiarowych służących monitoringowi ścieków i wody.
Zmiany dotyczące pozwoleń wodnoprawnych, zaostrzone kary i nowa, wyspecjalizowana służba
Ustawa wprowadziła również nowe rozwiązania w obszarze kontrolno-sankcyjnym, obejmujące powołanie w ramach struktury PGW WP Inspekcji Wodnej, czyli umundurowanej służby, która pozwoli m.in. szybciej ujawniać zdarzenia lub naruszenia mogące wywołać szkody w środowisku wodnym. Służba ta będzie posiadała wiele uprawnień kontrolnych, w tym prawo do blokowania nielegalnie wybudowanych punktów zrzutu ścieków czy nakładania mandatów za niezgodne z prawem korzystanie z wód. Ponadto projekt zapewnia zwiększenie wymiaru kar za wykroczenia związane z gospodarką wodną z obecnego poziomu 500 zł do przedziału od 1000 zł do 7500 zł, a także kary administracyjne w wysokości od 5000 zł do 1 mln zł, m.in. za zaniedbania w obszarze gospodarki wodnej zagrażające życiu lub zdrowiu ludzi i bezpieczeństwu środowiska.
W ramach ustawy wprowadzona zostanie możliwość cofnięcia lub ograniczenia bez odszkodowania pozwolenia wodnoprawnego, gdy dalsze korzystanie z wód na warunkach ustalonych w pozwoleniu wodnoprawnym stwarza stan zagrażający życiu i zdrowiu ludzi lub stan zagrażający powstaniu poważnych szkód w środowisku, w szczególności z uwagi na występujące zmiany w środowisku wodnym.
Nowe rozwiązania mają wejść w życie po 14 dniach od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.
Źródło: Ministerstwo Infrastruktury