Postępujący niż demograficzny i starzenie się polskiego społeczeństwa stawiają przed polskim rynkiem nieruchomości kolejne wyzwanie, polegające na wypełnieniu istotnej luki w sektorze mieszkaniowym. Mowa tu o zaspokojeniu potrzeb mieszkańców, którzy z różnych powodów są niezdolni do samodzielnej egzystencji.
Odpowiedzią na tę potrzebę rynku są nowoczesne mieszkania wspomagane, zlokalizowane w inwestycjach łączących w sobie rozwiązania z sektora mieszkaniowego, hotelowego, usługowego i medycznego. Są to obiekty, które z jednej strony zapewniają mieszkańcom samodzielność, ale jednocześnie oferują im niezbędną pomoc i opiekę zdrowotną. Nowoczesne inwestycje projektowane w ten właśnie sposób są w stanie zniwelować poczucie wykluczenia, gwarantując mieszkańcom różne formy spędzania wolnego czasu i umożliwiając regularne kontakty społeczne.
– Mieszkania wspomagane to koncepcja, która coraz bardziej zyskuje na znaczeniu, ponieważ jest rozwiązaniem pośrednim – z jednej strony zapewnia konieczne wsparcie w codziennych czynnościach, ale z drugiej strony – oferuje niezależność i pomaga w integracji – mówi Wojciech Witek, współzałożyciel Iliard Architecture & Interior Design. – Ze względu na swoje unikalne cechy mieszkania te mogą w przyszłości stać się atrakcyjną alternatywą dla tradycyjnych form mieszkalnictwa. Mogą być to całe budynki wielorodzinne lub pojedyncze lokale zaadaptowane do nowej funkcji. Istotny jest również fakt, że w odróżnieniu od często stygmatyzowanych kwater socjalnych, mieszkania wspomagane zazwyczaj znajdują się w bliskim sąsiedztwie zwykłych obiektów mieszkalnych.
Mieszkania wspomagane – jak projektować?
Gotowe do użytku mieszkania wspomagane muszą być wydane w stanie „pod klucz” – w pełni umeblowane i z odpowiednim wyposażeniem. Ich standard nie powinien odbiegać od przeciętnych mieszkań, ale muszą być one dostosowane do specjalnych potrzeb osób z różnymi ograniczeniami. Nadrzędną zasadą przy projektowaniu takich miejsc powinna więc być inkluzywność. Przestrzenie muszą być bezpieczne i łatwe w nawigacji. Przekłada się to zarówno na układ, jak i rozwiązania technologiczne.
– Ważne jest ergonomiczne ustawienie mebli, tak by było jak najmniej elementów blokujących swobodne poruszanie się – mówi Magdalena Kluba, lider zespołu w Dziale Projektowania Wnętrz w Iliard Architecture & Interior Design. – Szafki nie mogą być za wysoko i ich system otwierania musi być intuicyjny. Należy też unikać ostrych krawędzi, a materiały powinny być łatwe w utrzymaniu czystości, bez zbędnych zakamarków czy załamań. W projekcie trzeba również uwzględnić antypoślizgowość podłóg, odpowiednie zaplecze sanitarne (jak bezprogowe prysznice z krzesłami oraz specjalnymi uchwytami), system umożliwiający wezwanie pomocy. Warto stosować kontrasty w klamkach, poręczach czy drzwiach: różnice w iluminacji pomiędzy dwoma elementami (na przykład skrzydło drzwi a klamka) pomagają w orientacji, ponieważ są łatwo zauważalne, nawet przy ograniczeniach wzroku.
Podobne doświadczenie ma Daniel Ochońko, prezes zarządu Trust Us – spółki specjalizującej się w wykańczaniu wnętrz obiektów komercyjnych. Jeżeli chodzi o aranżację wnętrz przeznaczonych dla seniorów, absolutnymi priorytetami są funkcjonalność i bezpieczeństwo. Chodzi przede wszystkim o to, aby przestrzeń mieszkalna była możliwie jak najbardziej komfortowa i pozbawiona wszelkich niedogodności, co znacznie ułatwi codzienne funkcjonowanie osób starszych i osób z niepełnosprawnością. Mówimy tu zarówno o układzie mebli, odpowiednim oświetleniu, sposobie przechowywania niezbędnych rzeczy, jak i wyposażeniu dodatkowym, takim jak maty antypoślizgowe czy specjalne uchwyty zamontowane na odpowiedniej wysokości. Ważna jest również minimalizacja przestrzeni niebezpiecznych oraz taka organizacja lokali, która pozwoli łatwiej utrzymać czystość i porządek.
Inwestycje już powstają
Pomimo rosnącego zainteresowania na świecie, na polskim rynku wciąż powstaje stosunkowo niewiele tego typu inwestycji. Powodem takiego stanu rzeczy może być brak odpowiedniej promocji tego typu rozwiązań na polskim rynku, ale zdecydowanie nie brak kompetencji i wiedzy w branży projektowej. W takich przedsięwzięciach odnajdują się jednak niektóre biura projektowe, wyspecjalizowane w nowoczesnym sektorze hospitality, obejmującym zarówno hotele, obiekty PRS czy coliving.
– Obecnie pracujemy nad koncepcjami dwóch tego typu ośrodków w województwie zachodniopomorskim, z których każdy może przyjąć około 100 osób – mówi Dominik Górski, właściciel pracowni Gorscy Architekci. – Oprócz mieszkań wspomaganych i domu pomocy społecznej, na miejscu zapewniona będzie także opieka zdrowotna, sale rehabilitacyjne i terapeutyczne czy niezależne kuchnie. W przypadku jednej z koncepcji dodatkowo przewidziana jest część fitness i basen ze SPA. Tego typu funkcje, poprzez kompleksowe zaspokojenie potrzeb mieszkańców, wkrótce staną się atrakcyjną propozycją dla osób planujących jesień życia i dla ich rodzin. Budynki przez nas przygotowywane oferować będą wszelkie udogodnienia typowe dla komfortowych apartamentowców, ale równocześnie będą w pełni dostosowane dla osób o różnym poziomie sprawności oraz zapewniać będą opiekę medyczną, terapeutyczną i fizjoterapię. Oba te obiekty są na zaawansowanym etapie przygotowań projektowych, zatem jest szansa, że wkrótce uzupełnią lukę w tym sektorze w naszym regionie.
– Mieszkania wspomagane to koncepcja, której popularność będzie zdecydowanie rosnąć – podkreśla Wojciech Witek. – Potrzeby osób starszych oraz osób z niepełnosprawnościami są coraz lepiej rozumiane: dla wielu z nich najbardziej dotkliwym problemem jest brak samodzielności oraz samotność, wykluczenie z życia społecznego i naszą, architektów rolą jest proponowanie rozwiązań, które pozwolą tym grupom społecznym na przezwyciężenie tych utrudnień. Wsparcie w realizacji codziennych zadań, pomoc w społecznej integracji w połączeniu z niezależnością to cechy, na które popyt będzie rósł, zatem i presja na inwestorów do realizacji projektów w formule mieszkań wspomaganych.