Stacje ładowania pojazdów elektrycznych o dużej mocy co 60 km, a dla pojazdów ciężarowych co 120 km (docelowo co 60 lub 100 km). Zaproponowano w sumie 166 lokalizacji, a do tego stacje tankowania wodoru rozlokowane przy 37 węzłach miejskich. Oto założenia AFIR, które właśnie weszły w życie.
AFIR (Alternative Fuels Infrastructure Regulation)
Rozporządzenie Rady i Parlamentu Europejskiego dotyczące wdrożenia infrastruktury paliw alternatywnych (AFIR), nakłada na państwa członkowskie konkretne wymagania w zakresie zapewnienia odpowiedniej infrastruktury do ładowania pojazdów elektrycznych oraz tankowania wodorem.
Zgodnie z wymaganiami AFIR na sieci bazowej Transeuropejskiej Sieci Transportowej (TEN-T) do 2030 roku mają powstać stacje ładowania o mocach 4200 kW, zaś do 2035 roku na sieci kompleksowej mają powstać stacje ładowania o mocach 2100 kW.
AFIR również wskazuje, że rozmieszczenie infrastruktury ładowania pojazdów elektrycznych wzdłuż sieci drogowej TEN-T może znajdować się w odległości do 3 km jazdy od najbliższego zjazdu (tj. węzła), a więc nie bezpośrednio przy drodze. Trzeba pamiętać, że MOP są zlokalizowane często z dala od infrastruktury energetycznej, która umożliwiłaby dostarczenie mocy na MOP oczekiwanej rozporządzeniem AFIR i często łatwiej taką infrastrukturę zrealizować nieco dalej niż na samym MOP.
Proponowane lokalizacje stacji ładowania pojazdów elektrycznych
Ministerstwo Klimatu i Środowiska (MKiŚ) przy współpracy Ministerstwa Infrastruktury, GDDKiA, Operatorów Sieci Dystrybucyjnych, Polskiego Stowarzyszenia Paliw Alternatywnych oraz innych zainteresowanych podmiotów, z końcem 2023 r. przygotowało propozycję rozmieszczenia infrastruktury ładowania dla pojazdów osobowych i ciężarowych, zasilanych energią elektryczną, zgodnej z wymaganiami AFIR dla bazowej sieci TEN-T. Zgodnie z opracowaniem wskazano 166 lokalizacji MOP i parkingów, z czego:
- 38 lokalizacji nie zostało jeszcze wydzierżawionych bądź są w budowie,
- 45 lokalizacji zarządzanych jest przez podmioty prywatne – np. koncesjonariuszy
- 83 lokalizacje, są to MOP które zostały już wydzierżawione podmiotom paliwowym oraz operatorom stacji ładowania.
Jeśli chodzi o wodór, to zgodnie z AFIR, do końca 2030 roku w każdym węźle miejskim powinna zostać oddane do użytku co najmniej jedna ogólnodostępna stacja tankowania wodoru. MKIŚ wytypowało zatem 37 lokalizacji, w których takie stacje powinny zostać uruchomione. Maksymalna odległość pomiędzy nimi nie powinna przekroczyć 200 km.
Zapewnienie infrastruktury do ładowania pojazdów elektrycznych wymaga zaangażowania wielu interesariuszy i synergii w działaniu pomiędzy nimi, tj. dzierżawców MOP, Operatorów Sieci Dystrybucji Energii Elektrycznej, organów administracji publicznej – w tym GDDKiA, organizacji branżowych oraz podmiotów wyspecjalizowanych w budowie takiej infrastruktury.
Stan infrastruktury paliw alternatywnych przy drogach krajowych
Obecnie na sieci dróg szybkiego ruchu w Polsce istnieje 91 stacji ładowania ulokowanych na 87 MOP – są to stacje ładowania dla pojazdów osobowych. Jedynie w ośmiu lokalizacjach znajdują się ultraszybkie stacje ładowania o mocy 350 kW. Podróżujący pojazdami elektrycznymi mogą z nich skorzystać na czterech MOP przy na A1 (Malankowo Wschód, Malankowo Zachód, Olsze Wschód, Olsze Zachód), dwóch przy A2 (Niesułków i Nowostawy), oraz dwóch przy A4 (Rzędziwojowice i Młyński Staw). Na żadnym z MOP nie ma obecnie ładowarek dedykowanych dla pojazdów ciężarowych oraz stacji do tankowania wodorem.
GDDKiA nie ma możliwości samodzielnego budowania infrastruktury paliw alternatywnych w ramach posiadanych kompetencji. Może jedynie prowadzić postępowania przetargowe na dzierżawę terenu pod budowę takiej infrastruktury przez podmioty zewnętrzne. Dlatego w pierwszej kolejności GDDKiA skupiła się na lokalizacjach, które zostały ujęte w mapie MKiŚ.
Obecnie GDDKiA jest w trakcie oceny ofert złożonych w przetargu na dzierżawę części MOP w celu budowy stacji ładowania dla pojazdów elektrycznych, spełniających wymagania AFIR. Przetarg obejmował dzierżawę dziewięć lokalizacji – tj. 15 MOP o funkcji podstawowej zlokalizowanych w ciągu autostrad A1, A2, A4 oraz dróg ekspresowych S3, S7, S8, S19.
GDDKiA prowadzi również przetargi na dzierżawę i budowę MOP o funkcji komercyjnej, obejmujących budowę stacji paliw, obiektów gastronomicznych oraz stacji ładowania pojazdów elektrycznych spełniających wymagania AFIR. Jednakże od 2022 roku udało nam się wydzierżawić jedynie 14 takich lokalizacji, na kilkadziesiąt postępowań przetargowych. Wynika to z faktu, iż rynek paliw alternatywnych (w tym elektromobilności) jest dopiero na etapie rozwoju, natomiast budowa infrastruktury o mocach przynajmniej zbliżonych do wymagań AFIR wymaga przeznaczenia znacznych nakładów finansowych, a operatorzy stacji paliw konwencjonalnych, póki co nie są zainteresowani ich poniesieniem.
Przypomnijmy, że pierwsze postępowania przetargowe na dzierżawę i budowę MOP o funkcji komercyjnej miały miejsce już w 2008 roku. W efekcie większość lokalizacji MOP ujęta w mapie MKiŚ została już wydzierżawiona, a umowy dzierżawy nie przewidują obowiązku realizacji przez dzierżawców stacji ładowania o mocach zdefiniowanych w AFIR. Dlatego GDDKiA prowadzi rozmowy z tymi podmiotami, aby sprostać najnowszym wymaganiom.
Ponadto, na MOP-ach o funkcji komercyjnej w trwających postępowaniach przetargowych przewidujemy, że w ramach umowy dzierżawca będzie miał możliwość wybudowania stacji do tankowania wodorem. Jednak ta decyzja będzie zależała wyłącznie od decyzji dzierżawcy.
Źródło: GDDKiA