Transformacja energetyczna to nie tylko wyzwanie, ale również szansa na zbudowanie bardziej zrównoważonego i efektywnego systemu energetycznego, który odpowie na globalne trendy i lokalne potrzeby.
W 2023 roku moc uzyskana z odnawialnych źródeł energii na świecie wzrosła o rekordowe 473 GW, z czego aż 73% stanowiły instalacje fotowoltaiczne. Główne regiony napędzające ten wzrost to Chiny, Unia Europejska i Stany Zjednoczone, gdzie powstało 8 na 10 nowych instalacji. Tymczasem Polska, która według raportu Energy Transition Readiness Index (ETRI) z 2024 r. była najmniej przygotowana na transformację energetyczną spośród 14 badanych europejskich krajów, kończy właśnie prace nad strategią rozwoju tej branży do 2030 roku. Jak wskazują eksperci Eaton obok wyznaczania realnych i mierzalnych celów potrzebne są również konkretne środki ich realizacji, a także stawianie na elastyczność systemu energetycznego.
Według badania ETRI z 2023 r. barierę dla polskiej transformacji energetycznej stanowiły m.in. brak przejrzystej strategii, ograniczenia regulacyjne, zamknięcie rynku na inwestycje oraz niewystarczająca integracja OZE z siecią. W tegorocznej edycji raportu udział odnawialnych źródeł w ogólnej produkcji energii w Polsce ponownie jest najniższy spośród badanych krajów.
15 listopada 2024 r. zakończył się etap konsultacji publicznych projektu aktualizacji Krajowego Planu w dziedzinie Energii i Klimatu (aKPEiK). W kolejnych krokach dokument ten powinien zostać skorygowany, a po jego zatwierdzeniu przez rząd wysłany do Komisji Europejskiej. Projekt wyznacza ścieżki rozwoju branży energetycznej do 2030 roku i wskazuje działania, które powinny zostać priorytetowo wdrożone.
Polska przedstawiła w nim dwa scenariusze transformacji energetycznej: scenariusz bazowy (WEM) oraz scenariusz aktywnej transformacji (WAM). Pierwszy z nich bazuje na dotychczasowych regulacjach i instrumentach, przewidując redukcję emisji gazów cieplarnianych o 42%. Scenariusz aktywnej transformacji zakłada redukcję emisji gazów cieplarnianych o 50,4% (w porównaniu z poziomem z 1990 r.) oraz wzrost udziału OZE w całkowitym zużyciu energii brutto do 32,6%. Koszt jego wdrożenia w latach 2026-2030 szacowany jest na 792 mld zł, z czego prawie połowa miałaby zostać przeznaczona na inwestycje w przesył i dystrybucję energii oraz moce wytwórcze.
– Nadrzędnym celem transformacji energetycznej w Polsce powinno być zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego kraju, przy jednoczesnym spełnianiu unijnych celów klimatycznych. Kluczowe będzie stopniowe odchodzenie od paliw kopalnych w sposób uwzględniający czynniki gospodarcze, techniczne i społeczne. Wraz z rozwojem OZE konieczne jest inwestowanie w infrastrukturę sieciową, aby zapobiec przeciążeniom i ograniczyć straty energii. Zwiększanie efektywności energetycznej budynków wymaga zarówno termomodernizacji, jak i wykorzystania energooszczędnych urządzeń. Z kolei rozwój elektromobilności powinien być wspierany nie tylko zachętami do zakupu aut elektrycznych, ale również rozbudową infrastruktury ładowania. Do zrealizowania takich założeń niezbędna będzie współpraca organów regulacyjnych oraz operatorów systemów przesyłowych i dystrybucyjnych -– podkreśla Mariusz Hudyga, senior product manager w firmie Eaton.
Wdrażanie elastycznych rozwiązań stabilizujących sieć energetyczną to kolejny ważny element w transformacji – umożliwiają one zarówno zarządzanie przepływem energii, jak i jej magazynowanie. Nowoczesne systemy, w tym inteligentne sieci czy urządzenia IoT, pozwalają na dopasowanie ilości produkowanej energii do popytu w danym momencie. Dzięki ich wykorzystaniu można nie tylko zwiększyć wydajność instalacji OZE, ale również zmniejszyć koszty operacyjne w przedsiębiorstwach oraz rachunki za prąd w gospodarstwach domowych.
– Rozwój odnawialnych źródeł energii wymaga nie tylko budowy nowych instalacji fotowoltaicznych i wiatrowych, ale przede wszystkim inwestowania w infrastrukturę przesyłową oraz rozwiązania do magazynowania energii. Kluczowe jest także wprowadzenie skutecznych zachęt dla inwestorów, takich jak ulgi podatkowe czy instrumenty finansowe wspierające zeroemisyjne systemy, w tym pompy ciepła, magazyny energii czy infrastrukturę dla pojazdów elektrycznych. Takie podejście może nie tylko wpłynąć na rozwój zielonych inwestycji, ale również być korzystne dla podnoszenia konkurencyjności polskiej gospodarki – wskazuje Mariusz Hudyga.
Transformacja energetyczna to nie tylko wyzwanie, ale również szansa na zbudowanie bardziej zrównoważonego i efektywnego systemu energetycznego, który odpowie na globalne trendy i lokalne potrzeby.
Źródła:
Raport ETRI 2023: https://www.eaton.com/pl/pl-pl/company/news-insights/energy-transition/energy-transition-readiness-index-reports.html
Raport ETRI 2024: https://www.r-e-a.net/resources/etri-2024-energy-transition-readiness-index-report/
Raport World Energy Transition Outlook 2024: https://www.irena.org/Publications/2024/Nov/World-Energy-Transitions-Outlook-2024
Strona rządowa dot. projektu KPEiK: https://www.gov.pl/web/klimat/projekt-krajowego-planu-w-dziedzinie-energii-i-klimatu-do-2030-r–wersja-do-konsultacji-publicznych-z-102024-r
Źródło: Eaton