Co dalej z jedynym działającym polskim reaktorem jądrowym MARIA? Przypomnijmy, wiosną 2023 roku –pracownicy reaktora wysłali list do dyrektora Narodowego Centrum Badań Jądrowych oraz minister Klimatu i Środowiska, zwracający uwagę na zagrożenie zamknięciem MARII wobec niskiego poziomu płac oraz niewystarczającej do eksploatacji reaktora liczby pracowników. 27 października tego samego roku – reaktor powrócił do pracy po wielomiesięcznej przerwie spowodowanej pracami remontowymi i największą od 1974 modernizacją, niezbędną do uzyskania przedłużenia licencji w 2025 r.
• 1 kwietnia 2025 roku – wygasło zezwolenie na eksploatację obiektu jądrowego, a reaktor nie zdołał terminowo uzyskać kolejnego.
• Jako przyczyny Państwowa Agencja Atomistyki podała kwestie programu kwalifikacji systemów, elementów konstrukcji i wyposażenia reaktora, limitów i warunków eksploatacyjnych, a także wyników obliczeń analiz bezpieczeństwa zawartych w Eksploatacyjnym Raporcie Bezpieczeństwa
• W związku ze sprawą, minister przemysłu odwołała ze stanowiska Dyrektora Narodowego Centrum Badań Jądrowych Krzysztofa Kurka, który pełnił też rolę kierownika jednostki organizacyjnej.
Komunikat Ministerstwa Przemysłu i Narodowego Centrum Badań Jądrowych w sprawie statusu reaktora badawczego MARIA
Na 8 maja br. zaplanowane było zakończenie trwającej od 1 kwietnia br. przerwy technicznej w eksploatacji reaktora badawczego MARIA, której termin został powiązany z procesem odnowienia dotychczasowego zezwolenia Prezesa PAA na eksploatację reaktora badawczego MARIA. Dotychczasowe zezwolenie utraciło ważność 31 marca 2025 r.
Obecnie nadal toczy się w trybie postępowania administracyjnego procedura uzyskania zezwolenia na eksploatację reaktora na podstawie przepisów ustawy - prawo atomowe i rozporządzeń wykonawczych z uwzględnieniem zaleceń zawartych w przewodnikach Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej dotyczących bezpieczeństwa reaktorów jądrowych.
W związku z powyższym, od piątku 9 maja 2025 r. reaktor MARIA rozpocznie okres dodatkowej przerwy w eksploatacji, który potrwa do momentu uzyskania zezwolenia Prezesa PAA.
Aktualnie zespół NCBJ prowadzi intensywne konsultacje merytoryczne z ekspertami PAA w celu wprowadzenia oczekiwanych modyfikacji przedłożonej pierwotnie dokumentacji i jak najszybszego zakończenia ww. procedury. Warto podkreślić, iż w części obszarów tematycznych wyjaśnienia NCBJ zostały już zaakceptowane przez PAA.
Co szczególnie istotne, wspominana przerwa aktualnie nie stanowi zagrożenia dla bezpieczeństwa dostaw radiofarmaceutyków dla krajowych zakładów medycyny nuklearnej, bowiem od połowy kwietnia br. do ich wytwarzania wykorzystywany jest materiał radioaktywny kupowany u zewnętrznych dostawców. Dostawy dla krajowych odbiorców są traktowane priorytetowo, możliwe są jednak pewne korekty w harmonogramach wysyłek. Z kolei w przypadku produkcji eksportowej zmiany w dostawach są indywidualnie konsultowane z poszczególnymi odbiorcami.
O reaktorze:
Reaktor Maria, to jedyny działający polski reaktor jądrowy o mocy cieplnej 30 MW. Reaktor nosi imię Marii Skłodowskiej-Curie. Jego budowę rozpoczęto w czerwcu 1970 r., a uruchomiony został w grudniu 1974 w Instytucie Badań Jądrowych (IBJ) w Otwocku-Świerku pod Warszawą.
Po podziale IBJ 13 grudnia 1982 r. zarządzał nim Instytut Energii Atomowej (IEA). 1 września 2011 r. IEA zostało włączone w skład Instytutu Problemów Jądrowych, a ponownie połączonym instytutom nadano nazwę Narodowe Centrum Badań Jądrowych. Główną rolą reaktora jest produkcja radiofarmaceutyków – zapewnia m.in. 10% światowej produkcji molibdenu-99; jest liczącym się światowym producentem jodu-131, jego praca pokrywa 100% polskiego zapotrzebowania na tę substancję.