Stolica Dolnego Śląska wzbogaciła się o kolejny nowy obiekt zabytkowy. W dniu 22 kwietnia 2024 r. Dolnośląski Wojewódzki Konserwator Zabytków wpisał do rejestru zabytków budynek Etablissements Deutscher Kaiser, obecnie halę sportową przy ul. Bierutowskiej 36-38 (Psie Pole) we Wrocławiu. Decyzja w tej sprawie jest prawomocna.
Etabissements to rozpowszechnione w XIX w. ogrodowe zespoły rozrywkowo-rekreacyjne położone w miastach i po za nimi, na terenie których urządzano dostępne dla publiczności festyny, sztuki, zabawy. Ich podstawą był ogród i budynki łączone w jeden malowniczo zakomponowany zespół. Tworzyły je drewniane lub szachulcowe budynki mieszczące sale koncertowe, teatralne, taneczne, kawiarnie, piwiarnie, restauracje oraz drewniane altany, czy pergole. Nawiązywały formą do klasycystycznych pawilonów ogrodowych, do budownictwa zdrojowego i rustykalnego. Zespoły te, będące prywatnymi przedsiębiorstwami rozrywkowo-rekreacyjnymi, miały zasięg ogólnoeuropejski, ich powstanie było wynikiem zmian w kwestii podejścia do życia środowisk miejskich w zakresie rozrywki, zabawy, wypoczynku poza miastem. Etablissements zaczęły tracić swoje znaczenie w momencie pojawienia się kinematografu. Większość tych zespołów zlikwidowano we Wrocławiu po 1945 r.
Zespół Etablissements Deutscher Kaiser, należący do restauratora Emila Wasnera, a następnie Fritza Wasnera, założony został w 1899 r. Usytuowano go na obrzeżach Psiego Pola, włączonego w granice Wrocławia w 1928 r. Zajmował dużą, nieregularną parcelę przy historycznym trakcie prowadzącym z Wrocławia do Oleśnicy.
Południową granicę wyznaczał budynek hotelu wzniesiony w 1898 r., przy pd.-zach., rok później wzniesiono budynek stajni z garażem i z częścią mieszkalną, poprzedzony niewielkim dziedzińcem. W latach 1899-1900 wybudowano salę taneczno-restauracyjną z werandą. Pozostałą część parceli zajmował ogród.
Zachowany budynek Etablissements Deutscher Kaiser skomponowany jest z zestawionych brył sali taneczno-restauracyjnej z werandą (część zach.), wzniesionej wg projektu z 1899 r. oraz zachowanego fragmentu starszego hotelu (część wsch.). Mimo modernizacji jakim był poddawany zachował swoją formę, układ wnętrza, podziały elewacji oraz elementy artykulacji i dekoracji.
Obiekt łączy w sobie dwa stylistycznie odmienne budynki, z których jeden wykorzystał układ bazylikowy, a drugi nawiązuje do architektury hotelowej 2 poł. XIX w. Budynek w obu tych częściach zachował warstwę materiałową, układ przestrzenny, rozwiązania konstrukcyjne. W stanie pierwotnym zachował się trójnawowy układ sali taneczno-restauracyjnej zamkniętej więźbą dwuwieszarową. Zachowała się również weranda o drewnianej konstrukcji ścian i więźby z bogatym snycerskim detalem elewacji.
Obiekt ten stanowi również rzadki przykład funkcjonowania obiektu użyteczności publicznej w jednym miejscu nieprzerwanie od conajmniej 1898 r. do chwili obecnej, ilustrując znaczące etapy rozwoju historii Wrocławia.
Źródło: Dolnośląski Wojewódzki Konserwator Zabytków