Z jednej strony presja na wzrost stawek czynszów i rosnące koszty budowy, z drugiej – coraz większa koncentracja na temacie ESG i repozycjonowaniu budynków komercyjnych. Dynamika zmian na rynku nieruchomości sprawia, że duża grupa inwestorów spogląda na 2023 rok z pewną dozą niepewności. Czy jednak jest się czego obawiać? I jak spowolnienie gospodarcze, przynajmniej w perspektywie krótkoterminowej, będzie modelowało trendy i nastroje w poszczególnych segmentach sektora? Na te i więcej pytań odpowiada czwarta edycja raportu "Trends Radar" międzynarodowej firmy doradczej Cushman & Wakefield, podsumowująca prognozy i możliwe kierunku rozwoju rynku nieruchomości w Polsce.

Centra wielkich miast są atrakcyjnymi miejscami nie tylko do pracy, ale też do mieszkania. Swobodny dostęp do miejskiej infrastruktury zapewnia tam wygodne funkcjonowanie na co dzień. Niestety, gęsta zabudowa – typowa dla centrum – ogranicza możliwość budowania nowych lokali, zarówno komercyjnych, jak i mieszkalnych. Zdaniem architektów i urbanistów skutecznym rozwiązaniem tego problemu są rewitalizacje zabytkowych kamienic i nadbudowy. Wciąż jednak można odnieść wrażenie, że potencjał istniejących budynków pozostaje niewykorzystany.

Międzynarodowa firma doradcza Cushman & Wakefield przeprowadziła analizę ubiegłorocznych trendów w sektorze nieruchomości magazynowych w pięciu krajach regionu Europy Środkowej, obejmującego Czechy, Węgry, Polskę, Rumunię i Słowację.

I kwartał na rynku biurowym w Warszawie potwierdził wcześniejsze przewidywania dotyczące nowej podaży, ale przyniósł również kilka zaskakujących obserwacji w kwestii popytu. O ile deweloperzy w dalszym ciągu ostrożnie podchodzą do rozpoczynania nowych projektów, o tyle najemcy już chętniej podpisują nowe umowy oraz umowy przednajmu. Czy rynek biurowy odczuwa już skutki wojny w Ukrainie i jakie to może mieć przełożenie na przyszłe wyniki?

Automatyczne drzwi i szerokie korytarze. Windy z informacją dźwiękową. Bezpieczne łazienki, kuchnie dostosowane do potrzeb osób starszych a nawet systemy teleopieki umożliwiające seniorom kontakt ze służbami medycznymi. To tylko niektóre funkcje budynków lub mieszkań dopasowanych do potrzeb (ale również i ograniczeń) osób starszych. Budownictwo senioralne, według ekspertów, będzie coraz bardziej popularne, zwłaszcza, że społeczeństwo starzeje się. Robert Majkowski, Prezes Funduszu Hipotecznego DOM przypomina, że srebrne budownictwo to dobry kierunek, ale równie ważne jest przystosowywanie dotychczasowych mieszkań do potrzeb seniorów. Bo nie każdy chce kupować nowe lokum i przenosić się w nieznane.

Znaczna większość firm, które mają swoje biura w Krakowie planuje ekspansję biznesu co dobrze wróży krakowskiemu rynkowi biurowemu. Przy wyborze powierzchni największe znaczenie mają warunki finansowe, które dla najemców są jednym z najważniejszych kryteriów obok lokalizacji i dostępu do komunikacji miejskiej.

Do końca roku sektor może wzbogacić się o ok. 200 000 mkw., z czego zgodnie z trendem ostatnich lat najwięcej przypadnie na format parków handlowych, które odpowiadają za 77 proc. powierzchni w budowie – wynika z analizy Cushman & Wakefield.

– Budowanie magazynów na terenach poprzemysłowych jest trudniejsze i bardziej skomplikowane. Pochłania dodatkowy czas i pieniądze. Jednak tam, gdzie brakuje ziemi, wykorzystanie gruntów typu brownfield okazuje się doskonałą alternatywą dla deweloperów. Jednocześnie jest to działanie zgodne z duchem zrównoważonego rozwoju i wspierające rewitalizację miast – twierdzą Jakub Kurek, Dyrektor Działu Powierzchni Przemysłowych i Magazynowych, Newmark Polska, oraz Michał Rafałowicz, Dyrektor Regionalny w Newmark Polska.

Sytuacja finansowa firm budowlanych w Polsce jest dobra (30%) lub stabilna (46%), a 22% ankietowanych ocenia ją jaką trudną. Największe wyzwania stanowią rosnące koszty materiałów budowlanych (70%), sprzętu (65%) oraz jego dostępność (63%). Coraz niższa rentowność i spadek koniunktury sprawiają, że firmy zdecydowanie bardziej kontrolują koszty i szukają efektywnych finansowo rozwiązań. Wybór pada na najem.

Wraz z wygasaniem pandemii zadłużenie deweloperów sukcesywnie spadało. Jednak 2022 rok przyniósł branży nowe wyzwania: wysoka inflacja, podwyżki stóp procentowych i zmniejszenie zdolności kredytowej Polaków sprawiły, że IV kwartał bieżącego roku deweloperzy przywitali ponownym wzrostem zadłużenia i liczby dłużników. Według danych Krajowego Rejestru Długów wartość przeterminowanych zobowiązań finansowych sektora to obecnie 177,6 mln zł. Jeśli nie uda się zahamować spadków rozpoczynanych inwestycji mieszkaniowych, to ucierpią inne gałęzie gospodarki.

Jak wynika z najnowszego raportu firma DLA Piper i Savills, sacunkowa wartość transakcji na polskim rynku najmu instytucjonalnego przekroczyła 1,8 mld euro na koniec 2022 roku, z czego większość stanowiły kontrakty dotyczące projektów w trakcie realizacji (umowy typu forward). Eksperci spodziewają się, że wysokie ceny nieruchomości oraz malejąca dostępność kredytów hipotecznych generować będzie w najbliższych latach zwiększony popyt na najem mieszkań, a tym samym przyciągać nowe inwestycje do tego segmentu rynku.

– Budowanie magazynów na terenach poprzemysłowych jest trudniejsze i bardziej skomplikowane. Pochłania dodatkowy czas i pieniądze. Jednak tam, gdzie brakuje ziemi, wykorzystanie gruntów typu brownfield okazuje się doskonałą alternatywą dla deweloperów. Jednocześnie jest to działanie zgodne z duchem zrównoważonego rozwoju i wspierające rewitalizację miast – twierdzą Jakub Kurek, Dyrektor Działu Powierzchni Przemysłowych i Magazynowych, Newmark Polska, oraz Michał Rafałowicz, Dyrektor Regionalny w Newmark Polska.

Jeszcze do niedawna za ulice handlowe uważano jedynie główne ciągi miejskie, jak np. ul. Nowy Świat czy ul. Marszałkowską w Warszawie. Pandemia to zmieniła. Zamknięte galerie handlowe oraz zmiana zachowań zakupowych Polaków przyczyniły się do rozkwitu ulic handlowych w osiedlach mieszkaniowych.

Jest duża szansa, że w Polsce, na Dolnym Śląsku powstanie kolejna wielka, zagraniczna inwestycja z branży elektromobilności. Niemiecki gigant motoryzacyjny – Grupa Volkswagen planuje budowę nowej, wielkiej fabryki baterii do aut elektrycznych. Jak dowiedziała się "Rzeczpospolita", w walce o ten projekt pozostała już tylko Polska i Słowacja.

Mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa są kluczowym motorem rozwoju wysoko rozwiniętego państwa. Mimo, że ten “dogmat ekonomiczny” powinien być oczywisty dla każdego, to w Polsce wielu ma skłonność do przeceniania roli zarówno największych firm (w tym ponadnarodowych korporacji) z jednej, jak i gospodarki centralnie planowanej (w tym ogromnych konglomeratów państwowych) z drugiej strony. Polskie Towarzystwo Gospodarcze jako organizacja wprost (oddolnie) wywodząca się z sektora MŚP, od lat stara się walczyć ze szkodliwymi mitami na jego temat oraz zabiegać o należne miejsce reprezentowanych przez siebie podmiotów w debacie publicznej.

35 tys. osób może skorzystać ze zwiększenia limitów na dopłaty z budżetu państwa w bezpiecznym kredycie 2% w stosunku do aktualnego poziomu akcji kredytowej. Rada Ministrów przyjęła projekt nowelizacji ustawy o pomocy państwa w oszczędzaniu na cele mieszkaniowe. Kwota z budżetu państwa przeznaczona na bezpieczny kredyt 2% ma wzrosnąć z ok. 11,3 do niemal 16,1 mld zł w latach 2024-2032. To wzrost o blisko 4,8 mld zł.

Rok 2023 dla branży budowlanej upłynął pod znakiem wzrostu kosztów zatrudnienia, podwyżek cen materiałów oraz słabnącego popytu przy równoczesnym wzroście kosztów obsługi finansowania dłużnego. Jeśli dodamy do tego niepewną sytuację gospodarczą w tle, obraz branży może się rysować w ciemnych barwach. Na szczęście ostatni kwartał roku przyniósł tak długo oczekiwany powiew optymizmu. Ożywienie widać zwłaszcza w budownictwie mieszkaniowym, gdzie w październiku odnotowano rekordową liczbę budów oraz pozwoleń na budowę od czerwca 2022 r. Z jakimi wyzwaniami mierzyła się branża w 2023 r.? Czas na podsumowanie.

Klienci nadal chcą kupować w galeriach – średni wzrost obrotów w 2022 roku w stosunku do przedpandemicznego 2019 roku wynosi ok. 11 proc. Na tym trendzie skorzystają ci gracze, którzy będą potrafili elastycznie dopasować swój model do przyzwyczajeń i oczekiwań współczesnego klienta, mówiła Anna Malcharek, dyrektor zarządzająca krakowskiej firmy deweloperskiej oraz wiceprezes zarządu Polskiej Rady Centrów Handlowych podczas panelu "Zakupy, rozrywka i praca w czasach pandemii" na Forum Rynku Nieruchomości, który odbył się w dniach 19-20 czerwca br. w Sopocie. W swoim komentarzu podsumowuje i rozwija najważniejsze trendy na rynku retail.

Czynsze za najlepsze powierzchnie magazynowe i logistyczne w Europie wzrosły w minionych 4 kw. o 10,4 proc. W najbliższym czasie trend wzrostowy stawek czynszowych utrzyma się pomimo spowolnienia aktywności najemców i wzrostu liczby pustostanów. W pierwszych trzech miesiącach 2022 r. stopa pustostanów w Polsce wzrosła do 6,2 proc.

Całkowite zasoby rynku najmu instytucjonalnego w Polsce na koniec maja 2023 r. wynoszą ok. 12 000 jednostek mieszkalnych. Sektor powoli, acz stabilnie rozwija się m.in. w Warszawie, Wrocławiu, Poznaniu, Krakowie, Łodzi, Trójmieście i Katowicach. Według zapowiedzi deweloperów do 2027 roku oferta sektora powinna zostać wzbogacona o kolejne 21 000 mieszkań. W ostatnich kilku miesiącach również w inwestycjach PRS – analogicznie do najmu prywatnego – średnie czynsze wzrosły o około 20-30%. AXI IMMO prezentuje specjalną publikację "Sektor PRS w Polsce – na ścieżce wzrostu".