Kulturalna reaktywacja – drugie życie lidzbarskiej Oranżerii

Historia zabytkowego pałacu sięga XVI wieku, kiedy pełnił on rolę letniej rezydencji biskupów warmińskich. Uległ zniszczeniu w czasach wojen szwedzkich. Sam budynek zbudowany został dla biskupa Teodora Andrzeja Potockiego, jednak to Ignacy Krasicki nadał mu ostateczny kształt, przeprowadzając rozbudowę w 1790 roku. Poeta stworzył wokół pawilonu park zwany Krasiczynem, dodatkowo pod jego nadzorem założono w Oranżerii sztuczne kaskady, wytyczono promenady zdobione kamiennymi posągami i pomnikami. Niestety od połowy XIX wieku perła architektury stanisławowskiej kilkakrotnie zmieniała swoje przeznaczenie i systematycznie ulegała degradacji. 

Zamysł odrestaurowania klasycystycznej Oranżerii Krasickiego w Lidzbarku Warmińskim podjęto w 2011 r. Wówczas był to mocno niszczejący obiekt, zasłonięty od strony miasta dzikim drzewostanem porastającym wzgórze. Założeniem renowacji i rekonstrukcji zespołu parkowo-pałacowego było uczytelnienie dawnego układu ogrodu barokowego i odsłonięcie na wzgórzu bryły pałacu letniego, jako dominanty całej kompozycji. Równie istotnym zadaniem konserwatorskim było utrwalenie istniejącej substancji zabytkowej, poprawa estetyki i parametrów technicznych obiektu oraz wyeliminowanie lub ograniczenie przyczyn zanieczyszczeń, w tym głównie ograniczenie dostępu wilgoci do murów poprzez zastosowanie systemu tynków renowacyjnych. Na podstawie niewielu zachowanych dokumentów inwentaryzacyjnych opracowano założenia projektowe remontu. Dzięki tym informacjom odtworzono rozkład pomieszczeń oraz wygląd schodów prowadzących do oranżerii. Podczas remontu w centralnej, ośmiobocznej sali odsłonięto cenne malowidła przedstawiające alegorie czterech pór roku. Dodatkowo zrekonstruowano schody, które wykończono piaskowcem i otoczono balustradą w stylu barokowym. O perfekcyjne wykonanie założeń architektonicznych zadbała firma Mur-Mal Maciej Maliszewski. Prace renowacyjne zapoczątkowane w październiku 2013 roku znalazły swój finał 31 lipca 2015 r. 

Kiedy wykonywana jest renowacja zabytków bardzo ważna jest dbałość o szczegóły. – Wszelkie prace remontowe oraz renowacyjne obiektów historycznych wymagają ścisłej współpracy z konserwatorem zabytków – mówi Zdzisław Maliszewski z firmy Mur-Mal i dodaje: – Każde działanie, każdy element są dokładnie opisane, jeśli chodzi o użycie materiałów. Wykonawcy muszą przestrzegać wytycznych przedstawionych przez konserwatora, jednak na wykonanie sami muszą odnaleźć metodę idealną. Wszelkie prace przy Oranżerii Kultury charakteryzowały się precyzją i starannością. Było to bardzo trudne zadanie, gdyż często musieliśmy zmieniać sposób wykonania poszczególnych elementów. Jest to wpisane w  specyfikę prac budowlanych prowadzonych na zabytkowych obiektach. Nawet prosta czynność tynkowania wymagała dużego doświadczenia, gdyż w niektórych miejscach, różnice w grubości tynków na ścianach wynosiły nawet ponad 10 cm. Wiązało się to z koniecznością kilkukrotnego nakładania materiałów. Firma Baumit dostarczyła nam wysokiej jakości produkty o bardzo dobrych parametrach i łatwe w obróbce, dzięki czemu pokonaliśmy wszystkie przeszkody przy tworzeniu finalnej wersji Oranżerii Kultury.

W trakcie remontu wykorzystano: wzmacniacz tynku Baumit PutzFestiger, tynk wapienno-cementowy Baumit LL66, obrzutkę wstępną Baumit VorSpritzer, obrzutkę renowacyjną Baumit SanierVorspritz SV 61, tynk renowacyjny trasowany jednowarstwowo Baumit Sanova EinlagenTrassputz, tynk drobnoziarnisty wewnętrzny Baumit FeinPutz Extra. Elewacja zewnętrzna wykonana została przy użyciu zapraw sztukatorskich Baumit Stuccoco Grobzug FG 88, Baumit Stuccoco Feinzug FF 89, Baumit Stuccoco Guss SG 87, mineralnej zaprawy klejowo–szpachlowej Baumit StarContact KBM oraz farby Baumit SilikonColor.

Dzięki swoim literackim konotacjom otwarta we wrześniu 2015 r. Oranżeria Kultury to dziś miejsce spotkań, w którym kultywowana jest edukacja poprzez różnorodne formy nauki i sztuki. W obiekcie znajduje się Miejska Biblioteka Pedagogiczna, przestrzeń wystawiennicza oraz kameralna sala koncertowa. Oprócz odnowionej bryły i wnętrz, ważnym aspektem jest jasna kolorystyka obiektu oraz przestrzenne formy zdobnicze elewacji – belkowania i obramowania okien, a także festony i gzymsy, doskonale grające światłocieniem. 

Efekt przeprowadzonych prac renowacyjnych spotkał się z uznaniem zarówno społeczności internetowej, jak również przedstawicieli świata architektury. Zaledwie pół roku od otwarcia lidzbarska Oranżeria została nagrodzona w konkursie organizowanym przez firmę Baumit – najpierw „Wyróżnieniem Internautów”, a niedługo później tytułem Fasady Roku 2015. Tym samym dołączyła do międzynarodowej obsady konkursu, w którym stawką jest miano Europejskiej Fasady Roku! O zwycięstwie w Life Challenge 2016 zdecyduje międzynarodowe Jury złożone z 12 wybitnych architektów z całej Europy. W niezależnym głosowaniu najlepsze fasady Starego Kontynentu wskażą również Internauci. Lidzbarską Oranżerię w tych zmaganiach można wesprzeć już dziś za pośrednictwem strony www.challenge66.com, dając sobie przy okazji szansę na wyjazd do Madrytu! Ze wszystkich zarejestrowanych głosujących wylosowany zostanie zwycięzca, który otrzyma od Baumit zaproszenie do udziału w ceremonii rozdania nagród Life Challenge Award 2016, która odbędzie się 2 czerwca br. w Galería Cristal, Palacio de Cibeles w stolicy Hiszpanii. Nagroda obejmuje również przelot do Madrytu oraz 2 noclegi w 4-gwiazdkowym hotelu dla dwóch osób, zatem do dzieła! Publiczne głosowanie trwa od 21 marca do 4 maja 2016 r., do godz. 12.00.