Według najnowszego raportu Jones Lang LaSalle „European Property Clock”, stawki czynszowe dla najlepszych powierzchni biurowych w Europie odnotowały w II kw. 2013 r. ogólną tendencję wzrostową.
Raport „European Office Clock” porównuje za pomocą schematu zegara relatywne położenie poszczególnych rynków w kolejnych fazach cyklu zmiany stawek najmu dla najlepszych powierzchni biurowych. Europejski indeks czynszów dla najbardziej prestiżowych obiektów wzrósł o 0,2% w ciągu ostatniego kwartału, ale pozostaje niższy niż w porównaniu do ubiegłego roku (-0.7%). Według prognoz Jones Lang LaSalle, do końca roku rynki odnotują jedynie minimalny wzrost stawek najmu.
Kondycja poszczególnych rynków różni się znacząco w zależności od ogólnej sytuacji ekonomicznej w danym kraju czy regionie. Przykładowo, w przeciągu minionego kwartału, stawki czynszowe w najbardziej prestiżowych obiektach w Dublinie odnotowywały dalsze odbicie po historycznych spadkach, rejestrując wzrost o 9.4%. Spadki odnotowano na rynkach biurowych w Lyonie (-5.3%), Budapeszcie (-2.5%) i Barcelonie (-1.4%), a także w Warszawie (-2.0%). Obniżka stawek w Warszawie jest związana z bardzo wysoką aktywnością budowlaną deweloperów, co mimo silnego popytu przekłada się na wzrost współczynnika powierzchni niewynajętej.
Z kolei, stawki czynszowe zarówno w londyńskim City, jak i w dzielnicy West End pozostały na tym samym poziomie – odpowiednio 1,049 funtów / 1,225 euro oraz 614 funtów / 716 euro na metr kwadratowy rocznie. Prognozowany jest jednak dalszy wzrost. Stawki czynszowe w Paryżu – największym rynku na kontynencie europejskim – pozostają stabilne, ale obecna sytuacja gospodarcza może w krótkiej perspektywie niekorzystnie odbić się na rynku.
Ograniczona podaż na kontynencie. Warszawa przekracza granicę 4 milionów metrów kwadratowych
Podaż powierzchni biurowej na kontynencie europejskim pozostaje ograniczona. Liczba ukończonych inwestycji odnotowała dalszy spadek (-11%). W II kw. 2013 r. na rynek dostarczono jedynie 720 000 mkw. powierzchni, co oznacza wynik o 50% niższy niż średnia pięcioletnia dla II kw. W pierwszej połowie roku, w Europie ukończono 1 500 000 mkw. powierzchni biurowej, co oznaczać może korektę prognoz, według których całkowity wolumen powierzchni biurowej dostarczonej na rynek w 2013 r. miał wynieść 4 miliony mkw. Z drugiej strony, kwartalne wskaźniki ukończonej powierzchni mają wzrosnąć.
Mateusz Polkowski, Dyrektor w Dziale Badań i Doradztwa, Jones Lang LaSalle komentuje: „Ograniczenie liczby nowych projektów w żaden sposób nie dotyczyło polskiego rynku. Obecnie w kraju w aktywnej budowie pozostaje ponad milion metrów kwadratowych nowoczesnej powierzchni biurowej. Najbardziej aktywnym rynkiem pozostaje oczywiście Warszawa, która w ostatnich tygodniach przekroczyła granicę 4 milionów mkw. powierzchni biurowej. W skali całego roku w stolicy ukończone może zostać nawet 336 000 mkw., najwięcej od 2000 roku”.
Rośnie aktywność najemców, również w Europie Środkowo-Wschodniej
Jeśli chodzi o popyt, w II kw. wskaźnik wynajęcia powierzchni biurowej w Europie wzrósł nieznacznie (+5%), ale nadal pozostaje niższy niż w tym samym okresie 2012 r. (-3%) i poniżej średniej dla ostatnich pięciu lat (-5%). Wzrost aktywności najemców o 5% odnotowano na terenie Europy Zachodniej. Pomimo dobrych wyników np. w Londynie czy Sztokholmie, na ogólne wyniki dla Europy Zachodniej w dużym stopniu wpłynęła sytuacja na rynku paryskim, gdzie odnotowano 4% spadek w stosunku, do I kw.
Dr Lee Elliott, Head of EMEA Research, Jones Lang LaSalle, komentuje: “Niektórzy najemcy są skłonni wybrać powierzchnię o wyższym standardzie, jeśli oznacza to znaczące poprawę jej efektywności lub lepszą lokalizację. Jednakże aktywność rynkowa zależy od gotowości do podjęcia zobowiązań i inwestowania w warunkach niepewnej sytuacji gospodarczej. Widoczne są pierwsze oznaki poprawy nastroju najemców na niektórych rynkach, ale tendencja ta musi się umocnić, abyśmy mogli odnotować wyraźny wzrost popytu”.
Warto zwrócić uwagę na rosnącą aktywność najemców na rynkach Europy Środkowo-Wschodniej – popyt w regionie wzrósł o 7%. Szczególny wzrost popytu zanotowano w Warszawie. Co ciekawe, rynki Europy Zachodniej zanotowały spadek popytu netto (nie obejmujący przedłużeń umów), podczas gdy wskaźnik ten wzrósł w Europie Środkowo-Wschodniej.
Tomasz Czuba, Dyrektor Działu Wynajmu Nieruchomości Biurowych, Jones Lang LaSalle podsumowuje: „Warszawa cieszy się bardzo dużym zainteresowaniem najemców, zarówno tych planujących uruchomienie, jak i rozszerzenie swojej działalności. Pierwsze półrocze 2013 r. było bardzo dobrym okresem jeśli chodzi o wolumen zawieranych umów najmu – popyt brutto w Warszawie osiągnął poziom 334 000 mkw. i był o 12% wyższy niż w analogicznym okresie ubiegłego roku. W samym tylko II kw. popyt brutto sięgnął 178 000 mkw. powierzchni biurowej, netto natomiast około 130 500 mkw. Liczby te potwierdzają mocną pozycję stołecznego rynku nie tylko w Europie Środkowo-Wschodniej, ale i na całym kontynencie”.