Kolejny zabytek przemysłowy w Polsce odzyska blask

Kolejny zabytek przemysłowy w Polsce odzyska blask, dzięki znanemu i cenionemu polskiemu hotelarzowi i inwestorowi Władysławowi Grochowskiemu i jego Grupie Arche S.A. Tym razem w województwie śląskim.

Elektrociepłownia Szombierki w Bytomiu to jedno z najważniejszych dzieł przemysłowej architektury XX wieku w Europie. Zaprojektowana przez berlińskich architektów Georga i Emila Zillmannów — autorów m.in. osiedla Nikiszowiec — przez dekady stanowiła fundament śląskiej energetyki i symbol technicznej potęgi regionu. Po zakończeniu jej eksploatacji w 2011 roku obiekt popadł w stan stopniowej degradacji. Kiedy wydawało się, że nic nie da zrobić, a obiekt zamieni się w gruzowisko, wiekowe konstrukcie zostaną zniszczone i wyprzedane na złom, pojawił się doświadczony w ratowaniu zabytków inwestor Grupa Arche.

Nowa część Arche Elektrociepłownia Szombierki Bytom

Oprócz remontu zabytkowej części kompleksu dawnej elektrociepłowni, inwestor wybuduje też nowe budynki.

Jest zgoda na budowę nowych obiektów hotelowych przy zabytkowej Elektrociepłowni Szombierki w Bytomiu, co otwiera drogę do realizacji jednego z największych projektów hotelowych w regionie.

Kompleks powiększy się o nowe przestrzenie. Grupa Arche uzyskała pozwolenie na budowę zespołu budynków hotelowych po północnej stronie istniejących obiektów. Zgodnie z projektem rewitalizowana część kompleksu zostanie wzbogacona o 355 pokoi sprzedawanych inwestorom współfinansującym przedsięwzięcie.

Inwestycja będzie etapowana

dzięki rozpoczętej w 2024 roku rewitalizacji, zabytek odzyska swoją rangę jako przestrzeń kultury, edukacji i nowoczesnej aktywności miejskiej. Prace porządkowe i zabezpieczające ruszyły w listopadzie 2024 roku i objęły przede wszystkim zabezpieczenie bezcennych elementów ruchomych jak meble, czy wyjątkowe lampy Barentsa, a ze względu na bezpieczeństwo zostały usunięte elementy wtórne.

Obecnie zabytkowa Elektrociepłownia Szombierki w Bytomiu, przechodzi transformację w wielofunkcyjne modne miasto 15-minutowe, które pozwoli na rewitalizację społeczną całego regionu. Inwestor planuje stworzyć w jej wnętrzach centrum hotelowe z funkcjami kulturalnymi, edukacyjnymi i rekreacyjnymi, a nawet duży teatr. W lipcu 2025 roku rozpoczęły się prace związane z wyburzeniem struktur niefunkcjonalnych i kolizyjnych. Inwestycja – prowadzona pod kierunkiem pana Marcina Hołuba – postępuje etapowo.

— Rewitalizacja zakłada nie tylko uratowanie obiektu, ale jego twórcze przekształcenie w organizm miejski nowego typu — otwarty, dostępny, zintegrowany z lokalnym życiem społecznym i kulturowym. Wkrótce EC Szombierki stanie się wzorcowym przykładem, jak architektura postindustrialna może odzyskać funkcję bez utraty duszy. Czujemy tam dobrą energię i wsparcie, wychodzimy w lokalne społeczności i jakby podrywamy je do działania, do rewitalizacji społecznej, poczucia własnej wartości z zachowaniem dziedzictwa. To wielka inwestycja i musimy mocno pilnować finansów, mając na koncie szereg innych rewitalizacji i doświadczeń wiemy, że po przekroczeniu pewnego pułapu nie da się potem uzyskać odpowiedniej stopy zwrotu. Nikt inny nie na rynku nie byłby w stanie zrobić tego za tak optymalne koszty, a my staramy się nie przekroczyć łącznie pułapu 300 mln zł. To nasza nisza, więc lubimy takie wyzwania. Pomimo że budowa już trwa i będzie to wyzwanie logistyczne, to w sobotę 18 października b.r. chcemy zorganizować dzień otwarty, aby lokalna społeczność miała okazję zobaczyć stan prac oraz kierunek przyszłej transformacji. Cieszy nas fakt, tak szerokiego wsparcie do władz, środowisk konserwatorskich i naukowych, mieszkańców, a nawet Unii Europejskiej. Zakończenie prac pierwszego zadania planujemy na przełom roku 2026/2027 — mówi prezes Arche Władysław Grochowski.

Ponad 130 mln zł wsparcia z Unii Europejskiej na rewitalizację

W dniu 2 października 2025 roku Arche S.A. zawarto umowę na dofinansowanie w formie dotacji ze środków z Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji w ramach naboru nr FESL.10.04 dla projektu "Elektrownia Szombierki Bytom" o wartość 84 mln zł. Będzie to druga z kolei dotacja Unii Europejskiej na ten projekt, pierwsza z nich wynosiła 46 mln 420 tys. zł.

Założeniem projektowym Arche jest przekształcenie EC Szombierki w kompleks łączący różne funkcje kulturotwórcze, hotelowe, rekreacyjne i edukacyjne. W historycznych przestrzeniach hali turbin, kotłowni i maszynowni przewidziano lokalizację sali wielofunkcyjnej, centrum konferencyjnego i muzeum. Znaczną część zaadaptuje się na funkcje rekreacyjne – z basenem, strefą SPA, saunami, squash, badmintonem, kręgielnią oraz przestrzenią gastronomiczną typu foodcourt. Planowane jest także uruchomienie browaru rzemieślniczego, nawiązującego do przemysłowego dziedzictwa miejsca. Funkcje hotelowe zostaną również zlokalizowane w nowych budynkach otaczających dawną elektrownię, tak aby życie toczyło się również w przestrzeni publicznej.

— Koncepcja architektoniczna opracowana przez pracownię Bulak Projekt opiera się na zasadzie poszanowania oryginalnej struktury obiektu — zarówno w zakresie układu przestrzennego, jak i materiałowego. Nowe funkcje zostaną wprowadzone jako "budynki w budynku" – współczesne formy z betonu, i nowoczesnych materiałów ze stali i szkła będą kontrastowo, lecz z szacunkiem, wpisywać się w monumentalną przestrzeń przemysłową. Elewacje z cegły licowej zostaną poddane zabezpieczeniu, a oryginalne detale techniczne – w tym turbina, kocioł, rozdzielnie, fragmenty linii technologicznych, i zabytkowe wyposażenie wnętrz – pozostaną jako element ekspozycyjny i edukacyjny. Ważnym aspektem projektu jest jego wymiar społeczny i tożsamościowy. Obiekt od lat znajduje się w centrum zainteresowania środowisk lokalnych, aktywistów miejskich i byłych pracowników. Szczególne znaczenie ma działalność Klub Przyjaciół EC Szombierki w tym Pana Andrzeja Jenoty, który od lat dokumentuje historię zakładu, organizuje społeczne zwiedzania i popularyzuje wiedzę o jego wartościach architektonicznych, liczymy tu na zrozumienie i współpracę przy realizacji. Wspomnienia takich osób jak Edward Nowak – emerytowany pracownik elektrociepłowni i świadek przemian – są fundamentem narracji o kontynuacji, a nie zerwaniu z przeszłością miejsca. Zespół elektrociepłowni to nie tylko zabytek techniki, ale pełnoprawny element tożsamości miasta — wyjaśnia główny architekt Arche Piotr Grochowski.

Umowę na pierwszą dotację z Unii Europejskiej w wysokości 46 mln 420 tys. zł Arche S.A. podpisała 10 stycznia 2025 roku. Dotyczy ona projektu: "Utworzenie ogólnodostępnej infrastruktury sportowo-rekreacyjnej w ramach rewitalizacji zespołu zabudowy Elektrociepłowni Szombierki w Bytomiu". Środki pochodzą z Programu Fundusze Europejskie dla Śląskiego 2021-2027 z Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji.

REKLAMA

Przedmiotem projektu jest rewitalizacja części zabytkowego kompleksu Elektrociepłowni Szombierki, wówczas nieużytkowanego i niszczejącego obiektu postindustrialnego, w spektakularną przestrzeń sportowo – rekreacyjną służącą lokalnej społeczności i przyciągającą turystów. Planowana nowoczesna infrastruktura, która powstanie przy znaczącym udziale środków unijnych obejmie zespół basenów, korty do badmintona i squasha oraz siłownię plenerową. Obiekty tę będą miały ogólnodostępny charakter i zostaną wyposażone w udogodnienia dla osób z niepełnosprawnościami.

Natomiast najnowsza i druga dotacja z Unii Europejskiej to kwota 84 mln zł. Środki pochodzą z Programu Fundusze Europejskie dla Śląskiego 2021-2027 z Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji.

Inwestycja obejmie szeroko zakrojone prace budowlane, konstrukcyjne i konserwatorskie zapewniające dostosowanie obiektu do nowych, współczesnych funkcji przy jednoczesnym zachowaniu jego postindustrialnego charakteru.

Co powstanie w ramach inwestycji?

W budynkach Elektrowni Szombierki powstanie m.in. hotel obejmujący ponad 200 pokoi, stworzona zostanie strefa gastronomiczna i przestrzeń kulturalna, powstanie centrum konferencyjno — wystawiennicze, umożliwiające organizację targów, wystaw, koncertów i wydarzeń biznesowych. Zakłada się utworzenie przez Arche co najmniej 150 nowych miejsc pracy w obiekcie Elektrowni Szombierki.

Można się spodziewać, że w związku z zaspokajaniem potrzeb wynikających ze świadczonych przez obiekt usług, kolejne miejsca pracy powstaną w jego otoczeniu (np. w sektorze dostawców produktów i usług do organizacji imprez, kongresów, konferencji, rzemiośle, usługach technicznych, serwisowych, itd.). Projekt przewiduje zastosowanie szeregu działań proekologicznych.

Planuje się wprowadzić rozwiązania z zakresu zasad gospodarki o obiegu zamkniętym, efektywności energetycznej i optymalizacji zużycia zasobów, wtórnego wykorzystania materiałów i odpadów. W ramach projektu zostaną też wdrożone innowacyjne rozwiązania cyfrowe pozwalające na poprawę efektywności operacyjnej oraz podniesienie jakości świadczonych usług. Projekt uwzględnia zastosowanie m.in. sztucznej inteligencji (AI), dziedzinowych platform cyfrowych, technologii Big Data.

O Arche:

Swoje pierwsze inwestycje firma realizowała w Warszawie i Siedlcach, a od dwóch dekad buduje w całej Polsce. Obecnie Arche to największa polska sieć hoteli z rodzimym kapitałem, twórca autorskiego Systemu Arche oraz deweloper mieszkaniowy. Spółka rozpoczęła działalność w 1991 r. i w swojej historii wybudowała ponad 12 tys. mieszkań i domów, a we wrześniu b.r. wystartowała z 22. i 23 obiektem w swojej kolekcji - w Gdańsku i Siedlcach, przez co łącznie dysponuje około 4,5 tys. pokojami. Od wielu lat prezes Grupy Arche Władysław Grochowski wraz z żoną w ramach Fundacji Leny Grochowskiej prowadzi również szeroką działalność integrującą społeczności, aktywizującą osoby wykluczone społecznie, z niepełnosprawnością intelektualną oraz najbardziej potrzebujące. Pod koniec 2023 r. na uroczystej gali w Genewie otrzymał za to jedno z najważniejszych wyróżnień na świecie — prestiżową Nagrodę Nansena, przyznaną przez Wysokiego Komisarza ONZ Filippo Grandi, zaś pod koniec 2024 r. indyjską Nagrodę im. Matki Teresy z Kalkuty.

ZDJĘCIA:

Komentarz do inwestycji Elektrociepłownia Szombierki