Procesy inwestycyjne znacząco wpływają na stan zieleni w miastach. Aby zapobiegać ewentualnym szkodom wyrządzonym przez działania człowieka w tym zakresie, stosuje się specjalną ochronę drzew. Minimalizuje ona skutki procesów związanych z inwestycjami miejskimi i pozwala zadbać o przyrodę, która po zakończeniu inwestycji ma szansę na dalsze funkcjonowanie. Dowiedz się, dlaczego jest to tak ważne działanie z perspektywy ekosystemu.
Zieleń w procesie inwestycyjnym
Zielono-niebieska infrastruktura miejska jest niezwykle ważna. Bardzo istotne jest, zachowanie jej dobrej kondycji w celu wydłużenia żywotności. Drzewa to jedne z ważniejszych elementów przyrody w miastach. Nie tylko dają one latem cień, ale także wspierają bioróżnorodność oraz wpływają na inne komponenty środowiska - szczególnie te, które są narażone na różnego rodzaju zagrożenia.
W trakcie trwania jakiejkolwiek budowy, zieleń, a szczególnie drzewa, narażone są na wszelkiego rodzaju uszkodzenia mechaniczne, a także na stres abiotyczny. Wówczas dochodzi do obumarcia tych roślin, które są uszkodzone przez prace budowlane. Może to nastąpić w okresie nawet od 5 do 12 lat po zakończeniu danej inwestycji. Zjawisko to nazywane jest tzw. stresem budowlanym i wiąże się ze zmianami warunków siedliskowych, które powstały w procesie realizacji inwestycji.
– Pomimo że skala uszkodzonych drzew w mieście jest bardzo niepokojąca, to nadal brakuje badań w tym temacie. Dla przykładu, na podstawie danych z jednostek zarządzających zielenią w Warszawie w latach 2009-2014, liczba drzew zmniejszyła się o 147 tys., a rocznie średnio ubywa aż 24,5 tys. Można to porównać z liczbą nasadzanych corocznie drzew, czyli ok. 8 tys., aby sądzić, że sama Warszawa traci ponad 16,5 tys. drzew rocznie – mówi Marta Stobińska z LEMITOR Ochrona Środowiska.
W związku z powyższym problemem coraz częściej mówi się o ochronie drzew w procesie inwestycyjnym. W 2021 r. powstały standardy, wydane przez badaczy i praktyków, które dotyczą odpowiedniej ochrony właśnie w trakcie całego procesu inwestycyjnego. Celem było zaznajomienie społeczeństwa z procedurą i sposobami ochrony zieleni, w zależności od etapu prowadzonej inwestycji, a także z zaleceniami dotyczącymi narzędzi niezbędnych do ochrony zieleni.
Sposoby na ochronę drzew w procesie inwestycyjnym
Najmniej efektywnym sposobem ochrony takich drzew jest obecnie panujące prawo państwowe. Jest ono uważane za mało elastyczne i zbyt ogólne. Lepiej funkcjonuje prawo lokalne, natomiast najlepiej sprawdza się podnoszenie świadomości na temat wartości drzew, w szczególności wśród właścicieli i inwestorów - i to tu należy położyć największy nacisk. Niestety problemem wpływającym na nieprzestrzeganie aspektów prawnych, jest niechęć do opóźnień w trakcie realizacji, które mogą być spowodowane działaniami związanymi z ochroną drzew.
Jak więc najefektywniej chronić zieleń w trakcie budowy?
1. Wydzielenie strefy ochronnej drzewa, czyli tzw. SOD
Jest to specyficzny obszar wokół drzewa, gdzie cała jego powierzchnia podlega ochronie. Wlicza się w niego również system korzeniowy, pień i koronę. Wygrodzenie powinno obejmować min. 1,5 m wysokości i stanowić stabilne zabezpieczenie uniemożliwiające przemieszczanie się.
2. Zabezpieczenie pnia za pomocą desek
Jeśli nie można wyznaczyć SOD, wówczas zaleca się zabezpieczenie drzewa za pomocą desek o wysokości min. 2 m (optymalnie 2-3 m wysokości). W przypadku młodych i wielopniowych drzew, tego rodzaju zabezpieczeń powinno się unikać. Powinny być one stabilizowane specjalnymi palikami.
3. Wygrodzenie krzewów, drzew młodych oraz wielopniowych
To rodzaj zabezpieczenia, który stanowi swego rodzaju profilaktykę i obejmuje tymczasowe podwiązanie konarów i gałęzi, które są najbardziej narażone na styczność z obszarem inwestycji lub sprzętem budowlanym. Gdy nie jest to z jakiegoś powodu możliwe, dopuszcza się cięcie, pod warunkiem, że jest ono zgodne z zalecanym standardem i jest wykonywane wyłącznie pod nadzorem i po uzgodnieniu z inspektorem nadzoru w zakresie ochrony zieleni.
4. Zabezpieczenie korzeni - ciągi techniczne
Gdy w procesie inwestycyjnym niezbędne jest wykonanie prac w obrębie SOD, do tego celu powinno się wykorzystywać drogi technologiczne z zachowaniem odpowiednich zasad. Należy do nich m.in. dbałość o grunt, ochrona korzeni przed nadmiernym zagęszczeniem czy ograniczenie zdejmowania wierzchniej warstwy gruntu do warstwy darni, aby maksymalnie ograniczyć uszkodzenia mechaniczne.