„Łuk LGBT+". Słynna Tęcza wróci na plac Zbawiciela w Warszawie

W przyszłym roku na placu Zbawiciela w centrum Warszawy ponownie pojawi się instalacja artystyczna przedstawiająca tęczę. Nowa konstrukcja, według zapewnień twórców, ma być „niezniszczalna”, a jej koszt oszacowano na 700 tysięcy złotych. Projekt ma nawiązywać do wcześniejszej instalacji, która przez trzy lata była siedmiokrotnie podpalana.

Obecność tęczy na placu Zbawiciela nie jest przypadkowa. Przypomnijmy, w 2012 roku w centralnym punkcie placu, w centrum stolicy zainstalowano dzieło autorstwa Julity Wójcik, stworzone na zlecenie Instytutu Adama Mickiewicza. Instalacja ta, pierwotnie zaprezentowana w 2011 roku w Brukseli z okazji polskiej prezydencji w Unii Europejskiej, została później przeniesiona do Warszawy.

Symbol społeczności LGBT+

Tęcza została oficjalnie odsłonięta 8 czerwca 2012 roku i szybko stała się symbolem społeczności LGBT+. Jej lokalizacja, bezpośrednio przed wejściem do kościoła Najświętszego Zbawiciela, budziła kontrowersje wśród środowisk konserwatywnych, które wielokrotnie dopuszczały się aktów wandalizmu. Do demontażu w 2015 roku instalacja była siedmiokrotnie podpalana, a najgłośniejsze incydenty miały miejsce podczas Marszu Niepodległości w 2013 roku. Ówczesna prezydent Warszawy, Hanna Gronkiewicz-Waltz, deklarowała wówczas, że miasto będzie każdorazowo podejmowało się jej odbudowy.

Instalację usunięto ostatecznie w sierpniu 2015 roku z zamiarem przeprowadzenia renowacji, do której jednak nie doszło. W kolejnych latach kilkukrotnie organizowano happeningi nawiązujące do symbolu tęczy.

Stara Tęcza - zdjęcie z maja 2014 roku:

Fot. Adrian Grycuk - Licencja CC BY-SA 3.0 pl - pl.wikipedia.org/wiki/

W roku 2026 na plac Zbawiciela powróci symboliczna instalacja pod nazwą „Nowa Tęcza”

Nie będzie to rekonstrukcja dzieła Julity Wójcik, lecz zupełnie nowy projekt inspirowany poprzednią tęczą. Inicjatywa została zgłoszona przez Linusa Lewandowskiego, aktywistę LGBT i przedstawiciela stowarzyszenia Homokomando, w ramach Budżetu Obywatelskiego m.st. . Warszawy. Projekt, który trafił do puli ogólnomiejskiej, uzyskał 6811 głosów (11% wszystkich głosów), co zapewniło mu realizację.

W uzasadnieniu projektu czytamy, że aktywiści zamierzają postawić obiekt małej architektury, w kształcie przerwanego łuku zbudowanego z sześciu metalowych elementów. Nazwą go „Łuk LGBT+”.

– „Stelaż obiektu zostanie wykonany z materiałów jak najmniej palnych oraz pomalowany w kolorach: czerwonym, pomarańczowym, żółtym, zielonym, niebieskim i fioletowym. Zostanie ustawiony prostopadle w zabytkowej Osi Stanisławowskiej, wpisując się w jej założenia urbanistyczne. Przywróci tradycyjny charakter Placu” – czytamy w opisie projektu.

Tęcza ma stanąć na placu Zbawiciela w czerwcu 2026 roku 

Tęcza ma stanąć na placu Zbawiciela w czerwcu 2026 roku z okazji miesiąca równości („Pride Month”), kojarzonego z miesiącem wsparcia dla środowisk LGBT+. Dodatkowo, jak czytamy, w tym samym czasie w każdej z dzielnic Warszawy zawisnąć ma tęczowa flaga.

– „Zależy nam też na tym, by wsparcie dla społeczności LGBTQIA+ nie wynikało tylko z jednostkowych decyzji polityków i urzędników - bo stawia to nas w centrum wojny politycznej. Dlatego budżet obywatelski - by jasne było, że "Łuk LGBT+" stoi z woli samych mieszkanek i mieszkańców!" – pisze Linus Lewandowski, w opisie projektu Budżetu Obywatelskiego.

Za projekt nowej instalacji odpowiada architekt Marcin Osicki, który prawa autorskie do „Nowej Tęczy” przekazał miastu.

Nowa Tęcza:

Materiały prasowe

Co dokładnie ma stanąć na placu

Plan zakłada postawienie małej architektury w formie przerwanego, sześciokolorowego łuku ustawionego prostopadle do osi placu. Stelaż ma być wykonany z materiałów możliwie najmniej palnych, a elementy zostaną pomalowane kolorami czerwonym, pomarańczowym, żółtym, zielonym, niebieskim i fioletowym - opis projektu widnieje w dokumentacji BO [1].

– Projekt polega na postawieniu na środku pl. Zbawiciela obiektu małej architektury w kształcie przerwanego łuku, pod nazwą "Łuk LGBT+" – podano w opisie projektu Budżetu Obywatelskiego [1].

W praktyce oznacza to konstrukcję mniejszą niż pierwowzór z 2012 roku, wykonawaną z bardziej trwałych i trudnopalnych materiałów. Szczegóły techniczne, przetargi i harmonogram wykonawczy powinny się pojawić po formalnym zatwierdzeniu projektu przez urzędników i jednostki miejskie [1].

Historia, która wciąż waży

Oryginalna instalacja Julity Wójcik stała na placu w latach 2012–2015, miała około 26 m szerokości i 9 m wysokości w najwyższym punkcie, i była wielokrotnie atakowana, w tym siedmiokrotnie podpalenia; w 2013 r. spłonęła całkowicie [1]. Demontaż z placu nastąpił w sierpniu 2015 r., prawa autorskie do projektu potem przejęło Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski [1].

Przypomnienie tej historii jest ważne dla finansów projektu: powtarzające się akty wandalizmu zwiększają koszty eksploatacji, ubezpieczenia i nadzoru. W 2021 r. w miejscu instalacji pojawiła się tymczasowa tęcza z balonów jako element scenografii do filmu „Kryptonim Polska”, co pokazuje, że plac pozostaje atrakcyjny scenicznie, ale też wrażliwy na kontekst społeczny [1].

Finansowy kontekst i analiza

Kwota 700 000 zł pochodzi z Budżetu Obywatelskiego Warszawy i znajduje się w katalogu zwycięskich projektów, które w głosowaniu 1 lipca 2025 r. zebrały razem 73 tys. głosów; na „Łuk LGBT+” oddano około 6,8 tys. głosów[1]. Te liczby pokazują skalę poparcia i relatywną pozycję projektu w stosunku do innych inicjatyw miejskich [1].

Dla inwestorów i obserwatorów rynku miasta artystyczne instalacje za ~700 000 zł to pozycja relatywnie niskobudżetowa wobec dużych inwestycji infrastrukturalnych, ale znacząca w portfelu projektów kulturalnych. W praktyce oznacza to, że wykonawcy powinni przewidzieć dodatkowe środki na zabezpieczenia, ubezpieczenie i konserwację po montażu. Rekomendacja dla miasta i organizatorów to zabezpieczenie co najmniej podstawowego funduszu operacyjnego na pierwsze 2–3 lata eksploatacji oraz jasne procedury reagowania na akty wandalizmu.

Dla prywatnych sponsorów lub firm współpracujących z miastem projekt oferuje widoczność przy relatywnie niskim koszcie wejścia; jednocześnie należy liczyć się z ryzykiem reputacyjnym i koniecznością zaangażowania w działania społeczne wokół placu.

Co to oznacza dla mieszkańców Warszawy

Na miejscu, czyli w Śródmieściu - Plac Zbawiciela - montaż i prace przygotowawcze mogą spowodować krótkotrwałe utrudnienia w ruchu i dostępności przestrzeni (zazwyczaj prace montażowe instalacji tego typu trwają od kilku dni do kilku tygodni, zależnie od zakresu). Dla okolicznych biznesów i mieszkańców może to oznaczać wzrost ruchu pieszych i turystów w sezonie letnim, a także dodatkowe wydarzenia i aktywności związane z odsłonięciem [1].

Z punktu widzenia budżetu mieszkańca: 700 000 zł to koszt jednorazowy finansowany z BO, więc bezpośredni wpływ na podatki lokalne jest ograniczony, jednak długofalowe utrzymanie i ochrona instalacji powinny zostać zabezpieczone w budżecie dzielnicowym lub miejskim.

Harmonogram i formalny status

Projekt „Łuk LGBT+” został wskazany do realizacji w ramach wyników BO / 1 lipca 2025 r., jego budżet to 700 000 zł, a termin montażu wyznaczono na czerwiec 2026 [1]. Status inwestycji w tej chwili można określić jako „planowany” - kolejne kroki to prace projektowe, wybór wykonawcy i montaż. Dokładny harmonogram robót i czas trwania prac montażowych będą znane po ogłoszeniu postępowań przetargowych przez miasto.

Rady praktyczne dla zainteresowanych (mieszkańcy, inwestorzy, firmy)

- Przy planowaniu podobnych projektów warto uwzględnić koszty ochrony i ubezpieczenia ze względu na historię dewastacji.

- Organizatorom opłaca się inwestować w materiały trudnopalne i systemy monitoringu, co może obniżyć ryzyko i koszty napraw.

- Dla przedsiębiorstw: rozważenie sponsoringu lub patronatu to szansa na PR za relatywnie niską kwotę, ale z możliwością zaangażowania społecznego.

Co dalej

Miasto i organizatorzy mają teraz kilka miesięcy na sfinalizowanie dokumentacji technicznej i ogłoszenie zamówień. Jeżeli harmonogram zostanie dotrzymany, montaż rozpocznie się przed latem 2026 i instalacja pojawi się na Placu Zbawiciela w czerwiec 2026 r. Monitorowanie kosztów eksploatacji i skuteczność zabezpieczeń będą kluczowe dla długowieczności projektu i jego społecznej akceptacji.