Najnowsze badania Eurostatu jednoznacznie wskazują, że średnia wieku mieszkańców krajów członkowskich Unii Europejskiej wciąż się podnosi i wiele wskazuje na to, że tendencja ta będzie się utrzymywać. Sytuacja wymusza na poszczególnych krajach rewizję planów działań wobec wybranych grup mieszkańców tak, aby lepiej odpowiadać na ich zmieniające się potrzeby. Problem ten dotyczy również rynku nieruchomości, a konkretniej – segmentu przeznaczonego dla seniorów, który z uwagi na kryzys demograficzny cieszy się coraz większym zainteresowaniem.
Demografia a rynek nieruchomości
Według najnowszych danych opublikowanych przez Europejski Urząd Statystyczny w ciągu ostatnich dwóch lat mediana wieku w krajach UE wrosła z 41.9 do 44.4 lat. Dane podane przez GUS wskazują natomiast, że co piąty mieszkaniec Polski ma powyżej 65 lat. Ponadto, w ostatnich latach daje się w Polsce zaobserwować wyraźny spadek ilości osób w wieku produkcyjnym. Przyczyn takiej sytuacji jest wiele – spadek liczby urodzeń, ujemne saldo migracji czy wzrost średniej długości życia. Całokształt tych czynników prowadzi do nieuchronnego wniosku – polskie społeczeństwo wciąż się starzeje.
Pogłębiający się niż demograficzny w połączeniu z faktem, iż znaczna część osób w wieku postprodukcyjnym nie jest zdolna do samodzielnej egzystencji, wymusza na samorządach podjęcie konkretnych działań, mających na celu zapewnienie osobom starszym odpowiednio dostosowanych obiektów mieszkalnych oraz infrastruktury wraz z niezbędnym zapleczem. W efekcie, w ostatnich latach coraz częściej powstają kolejne inwestycje służące zapewnieniu seniorom dostępu do mieszkań wspomaganych oraz domów pomocy społecznej o podwyższonym standardzie, gdzie pod opieką specjalistów są oni w stanie prowadzić samodzielne życie. Zasadniczym problemem tego segmentu rynku w Polsce jest zdecydowanie niewystarczająca ilość przygotowywanych lokali oraz ich jakość, która nierzadko odbiega od oczekiwanego standardu.
– Obecnie nowo powstające budynki użyteczności publicznej – szkoły, przedszkola, biblioteki czy nawet szpitale, coraz częściej bazują na najnowocześniejszych i ekologicznych technologiach – mówi Tomasz Balcerowski, prezes zarządu EKOINBUD.
Ich wykorzystanie nie tylko znacząco przyspiesza sam proces budowy, ale też finalnie przekłada się na jakość danej inwestycji. Tworzenie ekologicznych obiektów o właściwościach prozdrowotnych stopniowo przybiera rozmiary nowego trendu w budownictwie, dla którego priorytetem jest troska o dobre samopoczucie ich użytkowników. Projektowane przez nas drewniane budynki modułowe mogą sięgać nawet kilku kondygnacji, zatem perspektywa życia we w pełni ekologicznym obiekcie, w całości wykonanym z drewna już teraz jest jak najbardziej możliwa do zrealizowania.
Okiem architektów
Trudna sytuacja demograficzna i rosnące zapotrzebowanie na tego typu inwestycje w naturalny sposób rodzą nowe wyzwania przed branżą architektoniczną. Jej przedstawiciele muszą bowiem w obrębie jednego projektu opracować i połączyć rozwiązania z sektora mieszkaniowego, hotelowego, usługowego i medycznego. Rozwiązaniem może być tu projektowanie obiektów, które z jednej strony zapewniają samodzielność, ale jednocześnie zapewniają niezbędną pomoc i gwarantują opiekę zdrowotną. Mieszkania wspomagane czy nowoczesne domy pomocy społecznej projektowane w ten właśnie sposób są w stanie zniwelować poczucie wykluczenia, gwarantując różne formy spędzania wolnego czasu i umożliwiając regularne kontakty społeczne.
– Obecnie pracujemy nad koncepcjami dwóch tego typu ośrodków w województwie zachodniopomorskim, z których każdy może przyjąć około 100 osób – mówi Dominik Górski, właściciel pracowni Gorscy Architekci. Oprócz mieszkań wspomaganych i domu pomocy społecznej, na miejscu zapewniona będzie także opieka zdrowotna, sale rehabilitacyjne i terapeutyczne czy niezależne kuchnie. W przypadku jednej z koncepcji dodatkowo przewidziana jest część fitness i basen ze SPA. Tego typu funkcje, poprzez kompleksowe zaspokojenie potrzeb mieszkańców, wkrótce staną się atrakcyjną propozycją dla osób planujących jesień życia i dla ich rodzin. Budynki przez nas przygotowywane oferować będą wszelkie udogodnienia typowe dla komfortowych apartamentowców, ale równocześnie będą w pełni dostosowane dla osób o różnym poziomie sprawności oraz zapewniać będą opiekę medyczną, terapeutyczną i fizjoterapię. Oba te obiekty są na zaawansowanym etapie przygotowań projektowych, zatem jest szansa, że wkrótce uzupełnią lukę w tym sektorze w naszym regionie.
Architekci z Iliard Architecture & Interior Design, biura działającego na polskim i międzynarodowym podkreślają, że potrzeby seniorów znacznie różnią się od potrzeb młodych ludzi. – Wnętrza zaprojektowane dla seniorów powinny łączyć w sobie wrażliwość, bezpieczeństwo, funkcjonalność oraz estetykę. Tak, aby codzienne życie seniorów było wygodne i komfortowe – podkreśla Magdalena Kluba, lider zespołu w Dziale Projektowania Wnętrz w Iliard Architecture & Interior Design.
Projektowanie wnętrz dla seniorów, to bardzo odpowiedzialne zadanie. Wraz z wiekiem zmieniają się preferencje tak, jak też zmienia się wrażliwość i potrzeby osób starszych. To, co należy postawić sobie za priorytet podczas projektowania takich wnętrz to bezpieczeństwo. Dla seniorów bardzo ważne jest poczucie stabilności podczas poruszania się, więc projektując podłogę należy uwzględnić najwyższą klasę antypoślizgową. Ważne jest także ergonomiczne ustawienie mebli, aby w całej przestrzeni było jak najmniej elementów blokujących swobodne poruszanie się. Meble powinny być wygodne w użytkowaniu, szafki nie mogą być za wysoko zawieszone i powinny być wyposażone w intuicyjny system ich otwierania, aby np. seniorzy nie musieli się domyślać, że gdzieś trzeba nacisnąć mebel, aby się otworzył. W innym przypadku wnętrze może sprawiać seniorom problemy, przez co powodować poczucie zagubienia i wyobcowania. Należy też unikać ostrych krawędzi, materiały powinny być łatwe w utrzymaniu czystości, bez zbędnych zakamarków czy załamań. zasadne jest także montowanie różnych uchwytów czy to w toalecie czy pod prysznicem, które ułatwiają korzystanie z tych miejsc, tak samo jak bezprogowe prysznice i krzesełka. To, na co należy zwrócić uwagę to także higiena i łatwość czyszczenia wnętrz.
Korzystnie na seniorów może oddziaływać także kolorystyka we wnętrzu i wiedza projektanta w zakresie jej odpowiedniego doboru może okazać się bezcenna. Jak podkreśla Magdalena Kluba ona również może stanowić istotną rolę w oswojeniu się z przestrzenią przez seniorów: W przypadku osób z wadami wzroku, warto stosować kontrasty w klamkach, poręczach czy drzwiach. Kontrast iluminacji pomiędzy dwoma elementami (skrzydło drzwi a klamka) pomaga osobom starczym w orientacji. Elementy są łatwo zauważalne, a odpowiednio grając barwami mogą również stanowić ciekawy akcent kolorystyczny, jednak nie należy przesadzać z barwami. To co dobrze się sprawdzi to naturalne kolorystycznie wnętrza, gdyż na dłuższą metę także dla seniorów intensywne barwy mogą być męczące i drażniące. Także odpowiedni dobór oświetlenia będzie miał znaczenie: wnętrza powinny być jasne i mieć możliwość ustawienia różnych scen w zależności od potrzeb seniora.
Projektując przestrzenie dla osób starszych nie mówimy tylko o apartamentach czy pokojach. Coraz popularniejsze w Polsce są tzw. co-livingi, a zatem obiekty przeznaczone na najem długoterminowy dla określonej grupy społecznej. Jak podkreśla Magdalena Kluba, wiedza i doświadczenie architekta w przygotowaniu takich obiektów może zaważyć na rynkowym sukcesie obiektu: Seniorzy bardzo potrzebują towarzystwa, wspólnie spęczonego czasu, przestrzeni do wspólnego oglądania meczu czy serialu w towarzystwie znajomych, dlatego projektując przestrzennie dla osób starszych nie można zapomnieć o częściach wspólnych: miejsc spotkań, integracji, interakcji i relaksu, które bardzo poprawiają jakość życia tej grupy społecznej.
Podobne doświadczenie ma Daniel Ochońko, prezes zarządu Trust Us - spółki specjalizującej się w wykańczaniu wnętrz obiektów komercyjnych. Jeżeli chodzi o aranżację wnętrz przeznaczonych dla seniorów, absolutnymi priorytetami są funkcjonalność i bezpieczeństwo. Chodzi przede wszystkim o to, aby przestrzeń mieszkalna była możliwie jak najbardziej komfortowa i pozbawiona wszelkich niedogodności, co znacznie ułatwi codzienne funkcjonowanie osób starszych. Mówimy tu zarówno o układzie mebli, odpowiednim oświetleniu, sposobie przechowywania niezbędnych rzeczy, jak i wyposażeniu dodatkowym, takim jak maty antypoślizgowe czy specjalne uchwyty zamontowane na odpowiedniej wysokości. Ważna jest również minimalizacja przestrzeni niebezpiecznych oraz taka organizacja lokali, która pozwoli łatwiej utrzymać czystość i porządek.