Stare wieżowce w Warszawie

Wracamy do Was z nowym zestawieniem. Tym razem przyglądamy się kilku starym wieżowcom w stolicy powstałym przed 1989 rokiem. Zapraszamy na film!

"Młotek"

Budynek mieszkalny projektu Jana Bogusławskiego i Bohdana Gniewiewskiego powstał na Skarpie Wiślanej przy ulicy Smolnej 8 w 1976 roku i ma aż 19 pięter. Charakterystyczny wygląd ostatnich kondygnacji sprawił, że budowla nazywana jest "Młotkiem" lub "domem z opadłą szczęką".

fot. Jakub Zazula

Inwestor – Biuro Obsługi Cudzoziemców "Puma", początkowo planował w budynku hotel polonijny, w którym miały znaleźć się komfortowe pokoje dla Polaków przyjeżdżających z zagranicy. Ogromne zapotrzebowanie na mieszkania w czasach PRL zweryfikowało te plany, dzięki czemu "Młotek" został blokiem mieszkalnym. Wieżowiec ma ponad 66 metrów wysokości, na których mieści się 140 mieszkań. Na dwóch ostatnich piętrach znajduje się lokal rozrywkowy z tarasem, z którego rozpościera się widok na całe miasto. Dawniej mieściła się tam kawiarnia Akropol, później lokal Top Floor.

"Prudential"

Dawny "Prudential" a obecnie "Hotel Warszawa" to wybudowany w latach 1931-1933 przy placu Napoleona 9 (obecnie placu Powstańców Warszawy) 66-metrowy gmach w stylu art déco. Budynek projektu Marcina Weinfelda i Stefana Baryły początkowo był siedzibą spółki brytyjskiego Towarzystwa Ubezpieczeń "Prudential". Niższe piętra zajmowała przestrzeń biurowa, w wieży zaś mieściły się luksusowe apartamenty.

W 1937 r. na dachu wieżowca umieszczono antenę telewizyjną, a 26 sierpnia 1939 r. wyemitowano stamtąd pierwszą, próbną transmisję z udziałem Mieczysława Fogga.

fot. Jakub Zazula

"Prudential" w trakcie powstania warszawskiego, został ostrzelany przez około 1000 pocisków artyleryjskich. 28 sierpnia 1944 r. wystrzelono w budynek pociskiem o wadze dwóch ton kalibru 600 mm z samobieżnego moździerza Karl-Gerät, nazywanego również "Ziu". Spowodowało to odchylenie budynku, niemniej, konstrukcja stalowa wytrzymała ten atak. W 1945 roku na podstawie dekretu Bolesława Bieruta, gmach odebrano właścicielom.

Od 1954 roku działa jako hotel. W latach 2010-2018 budynek przeszedł remont generalny i pełni do dziś funkcję pięcio-gwiazdkowego "Hotelu Warszawa".

"Ściana Wschodnia"

"Ściana Wschodnia" to zbudowany w latach 1962-1969, według projektu Zbigniewa Karpińskiego i Jana Klewina zespół urbanistyczny przy Marszałkowskiej w Warszawie. W skład kompleksu wchodzą 23 budynki w tym 3 wieżowce o wysokości 87, 85 i 81 metrów.

Przed II Wojną Światową ulica Marszałkowska była zabudowana niewysokimi, czynszowymi kamienicami. Fasady budynków często były bogato zdobione. Stopniowo zastępowano je nowocześniejszymi budynkami, takimi jak gmach Towarzystwa Ubezpieczeń "Rosja" lub żelbetowy gmach PKO. Ten drugi, jako jeden z niewielu, przetrwał upadek Powstania Warszawskiego, mimo bardzo mocnego uszkodzenia.

fot. Jakub Zazula

"Ściana Wschodnia" jest jednym z najwybitniejszych osiągnięć polskiego modernizmu. Budowa obejmowała domy handlowe, pieszy pasaż na tyłach kompleksu, liczne punkty gastronomiczne i 3 punktowe wieże mieszkalne. Powstała również część biurowa ze słynną Rotundą PKO. W 2009 roku trzy wysokościowce przeszły remont, podczas którego zastąpiono oryginalne fasady z błyszczących płyt aluminiowych, blachą imitującą kafelki.

"Novotel"

Idąc dalej na południe ulicą Marszałkowską natkniemy się na 111-metrowy gmach dawnego Hotelu Forum a obecnie Novotel Warszawa Centrum. Hotel powstał w 1974 roku wg projektu szwedzkiego architekta, Stena Samuelsona. Wykonawcą była szwedzka firma Skanska Cementgjuteriet AB z Malmö. Firma sprowadziła do Polski własne materiały i załogę. Realizacja przebiegała szybko, sprawnie, z zachowaniem niespotykanego wówczas w naszym kraju, porządku na budowie.

fot. Jakub Zazula

Budynek powstał dla Polskiego Biura Podróży "Orbis" i był nastawiony na obsługę zagranicznych gości. Zatrzymali się w nim między innymi amerykański prezydent Jimmy Carter oraz legendarny zespół ABBA. Grupa Accor, większościowy udziałowiec Orbisu, w 2001 roku zmieniła jego nazwę na Novotel Warszawa Centrum. Hotel przeszedł w latach 2004-2005 gruntowną modernizację. Zmieniono układ przyziemia, powiększając podium i ustanawiając wejście w miejscu zaplecza od Marszałkowskiej.

"Hotel Marriot"

Centrum "LIM" czyli kompleks biurowo-hotelowy, który jest siedzibą Hotelu Mariot, znajduje się przy Alejach Jerozolimskich. 140-metrowy gmach był częścią projektu "Ściany Zachodniej" i miał mieścić Miejski Dworzec Lotniczy oraz biura PLL LOT. W 1977 roku rozpoczęła się budowa kompleksu – trwała ona aż do 1989 r. z powodu zmian wykonawców. Nad budynkiem początkowo pracowało Zjednoczenie Budownictwa Miejskiego Bydgoszcz wraz z brytyjską spółką Cementation International. Brytyjczycy wycofali się, w trakcie budowy, a ich miejsce zajął Mostostal. Ostatecznie budowę ukończyła spółka LIM Joint Venture.

fot. Jakub Zazula

Wieżowiec projektu Jerzego Skrzypczaka, Andrzeja Bielobradka i Tadeusza Stefańskiego w stylu późnego modernizmu był pierwszym pięcio-gwiazdkowym hotelem w Polsce. W latach 1994-1996 w budynku znajdowała się stacja serwerowa Maloka BBS, która po raz pierwszy udostępniła mieszkańcom Polski dostęp do światowej sieci Internet.

"Intraco II"

Wieżowiec "Intraco II", później Oxford Tower, a obecnie Chałubińskiego 8 w skrócie CH8, podobnie jak Centrum LIM powstał w ramach projektu architektoniczno-urbanistycznego "Ściany Zachodniej". Wysokość wieżowca wynosi 150 metrów wraz z 10 metrowym masztem. Inwestycję budowano w latach 1975-1978 na terenie Ogrodu Pomologicznego – sadu owocowego, który pełni funkcję parku. Wykonawcą była firma BPA Byggproduktion AB. Wieżowiec powstał dla Banku Handlowego oraz centrali handlu zagranicznego, a przez lata mieścił między innymi główną siedzibę spółki Elektrim.

fot. Jakub Zazula

Gmach zaprojektowali Jerzy Skrzypczak, Halina Świergocka-Kaim, Wojciech Grzybowski, Jan Zdanowicz oraz Jerzy Janczak. Budynek zagrał Szkołę Podstawową im. Stanisława Lema w filmie "Pan Kleks w kosmosie" z 1988 roku.

"PKIN"

Pałac Kultury i Nauki to najbardziej charakterystyczny element skyline'u stolicy. Powstał w 1955 roku po nieco ponad 3 latach budowy. Do 1956 roku nosił imię Józefa Stalina. Projekt wykonał radziecki architekt Lew Rudniew i jest on inspirowany moskiewskimi drapaczami chmur (znanymi poza Rosją jako Siedem Sióstr) oraz amerykańskimi wieżowcami w stylu art déco. Gmach ma wysokość całkowitą 237 metrów wraz z 50-metrową iglicą. Dar narodu radzieckiego dla narodu polskiego budowany był przez ponad 8000 robotników – ok. 4000 osób ze Związku Radzieckiego i tylu samo polskich robotników. 16 z nich zginęło w trakcie budowy.

fot. Jakub Zazula

Bardzo jasna fasada pałacu, wykonana ze spieków ceramicznych, z czasem zszarzała. Budynek jest wpisany do rejestru zabytków od 2007 roku, co wzbudza zarówno uznanie jak i głosy przeciwne. Symbol dominacji ZSRR nad Polską powstał w czasach głębokiego Stalinizmu i do dziś dzieli Polaków. Jest to jednak jedyny, obok MDM, kompletnie zachowany przykład architektury realizmu socjalistycznego w Warszawie. Liczne głosy za zburzeniem obiektu jedni nazywają barbarzyństwem, drudzy koniecznym wycięciem raka socjalizmu z organizmu Polski. Towarzyszom radzieckim plan podzielenia Polaków powodzi się na długo po upadku ZSRR.

"PAST"

Budynek "PAST" przy Zielnej 39 to pierwszy wysokościowiec w Warszawie. Gmach o wysokości 51,5 m powstał w latach 1906-1908 dla szwedzkiego Towarzystwa Akcyjnego Telefonów "Cedergren". W 1922 roku budynek został przejęty przez Polską Akcyjną Spółkę Telefoniczną. Do 1934 roku był najwyższym budynkiem w Polsce. Żelbetowa konstrukcja była jedną z najnowocześniejszych w Europie, a przy jego konstrukcji po raz pierwszy wykorzystano cegłę cementową.

fot. Jakub Zazula

W czasie powstania warszawskiego toczyły się o niego ciężkie walki, zakończone zwycięstwem strony Polskiej. Budynek został odbudowany na przełomie lat 50/60-tych, z pewnymi zmianami. W 2000 roku właścicielem PASTy stał się Zarząd Główny Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej. W sierpniu 2003 roku na szczycie budynku ustawiono kotwicę – Znak Polski Walczącej.