Zabezpieczenie przeciwpowodziowe Ziemi Kłodzkiej. Jakie inwestycje zrealizowano, jakie są w realizacji?

W części południowo-zachodniej i południowej Polski od kilku dni mamy powódź. Trwa nierówna walka z żywiołem. My sprawdzamy co zrobiono w ostatnich latach i co robione jest obecnie, żeby zabezpieczyć przed powodzią Ziemię Kłodzką, w województwie dolnośląskim.

Wody Polskie kontynuują budowę kompleksowego systemu przeciwpowodziowego na Ziemi Kłodzkiej

Działania są prowadzone w ramach Projektu Ochrony Przeciwpowodziowej w Dorzeczu Odry i Wisły, realizowanego przez Wody Polskie, który jest współfinansowany przez Bank Światowy, przy wsparciu ze środków Międzynarodowego Banku Odbudowy i Rozwoju, Banku Rozwoju Rady Europy oraz ze środków budżetu państwa.

Dlaczego Ziemia Kłodzka potrzebuje ochrony przeciwpowodziowej?

Ziemia Kłodzka, z racji swojego położenia, jest regionem szczególnie narażonym na powodzie. Jest to szczególnie ważne w dobie postępujących zmian klimatu, kiedy coraz częściej zmagamy się z opadami nawalnymi powodującymi powodzie błyskawiczne. Dlatego Wody Polskie od początku swojego funkcjonowania realizują kilkuetapową strategię przeciwpowodziową dla Ziemi Kłodzkiej.

W ramach ochrony czynnej zaplanowano budowę 4 polderów przeciwpowodziowych. Budowa nowych zbiorników była niezbędna, gdyż liczba i pojemność zbiorników przeciwpowodziowych na ziemi kłodzkiej była niewystarczająca. Ponad stuletnie zbiorniki w Międzygórzu i Stroniu Śląskim, wybudowane w reakcji po niszczycielskiej powodzi z 1897 roku pod kierunkiem profesora Intzego i doktora Bachmanna, nie mogły uchronić regionu od katastrofalnej powodzi, które wydarzyła się równo sto lat później – w 1997 roku. Życie straciło wówczas 20 osób, a znacznemu zniszczeniu uległo wiele miejscowości. W niektórych miejscowościach kataklizm powtórzył się w 1998 roku. Dlatego też powstanie systemu czterech nowych zbiorników było konieczne, po pierwsze ze względu na zmniejszenie kulminacji fal powodziowych i redukcję wielkości przepływów, po drugie z powodu zmniejszenia zagrożenia w dolinach rzek, na których są one zlokalizowane oraz pośrednio na rzece Nysie Kłodzkiej i tym samym w całej Ziemi Kłodzkiej.

W ramach ochrony biernej zaplanowano prace remontowo-odtworzeniowe na wybranych odcinkach Nysy Kłodzkiej, Białej Lądeckiej, Morawy, Bystrzycy Dusznickiej i Kamiennego Potoku. Inwestycje obejmują najbardziej zurbanizowanych miejscowości Ziemi Kłodzkiej: Duszniki-Zdrój, Szczytna, Polanica-Zdrój, Stronie Śląskie, Lądek-Zdrój, Międzylesie, Długopole-Zdrój, Bystrzyca Kłodzka oraz Kłodzko.

Modernizacja istniejących zabezpieczeń przeciwpowodziowych, w tym ponad stuletniej poniemieckiej infrastruktury, jest niezbędna ze względu na likwidację tzw. „wąskich gardeł” na Nysie Kłodzkiej i jej dopływach dla umożliwienia bezpieczniejszego przejścia fali wezbraniowej i uniknięcia zagrożenia podtopieniami.

Nowoczesne zbiorniki przeciwpowodziowe chronią już mieszkańców Ziemi Kłodzkiej

Nowe suche zbiorniki przeciwpowodziowe w Roztokach, Boboszowie, Krosnowicach i Szalejowie Górnym zostały wybudowane przez Wody Polskie w latach 2018-2023. Ich łączna pojemność retencyjna to 16 mln m3. Razem z istniejącymi wcześniej zbiornikami w Stroniu Śląskim i Międzygórzu są w stanie przechwycić ponad 18 mln m3 wody. Każdy z nowych zbiorników chroni bezpośrednio ponad 1200 osób, a ich współdziałanie wzmacnia ochronę 25-tysięcznego Kłodzka przed zagrożeniem wynikającym z bardzo gwałtownych wezbrań wody, charakterystycznych dla tego górzystego regionu.

Pierwszym, oddanym do użytku w 2021 roku, był zbiornik Roztoki na potoku Goworówka. Jego pojemność wynosi 2,7 mln m3, a powierzchnia zalewu przy maksymalnym piętrzeniu osiąga 48 ha. Jego zapora ma 15,5 m wysokości i 756 m długości.

Z kolei latem 2023 roku zakończono i oddano do użytku zbiornik Boboszów na Nysie Kłodzkiej. Jego pojemność to 1,4 mln m3, a powierzchnia zalewu przy maksymalnym piętrzeniu 21 ha. Wysokość zapory zbiornika wynosi 17 m, a jej długość to 230 m.

Równocześnie zakończono także budowę zbiornika Krosnowice na potoku Duna, którego pojemność to 1,9 mln m3, a powierzchnia zalewu przy maksymalnym piętrzeniu to 44 ha. Jego zapora ma 14 m wysokości i 452 m długości.

Największy ze zbudowanych zbiorników zlokalizowany w Szalejowie Górnym powstał jako ostatni pod koniec 2023 roku. Ma pojemność 9,9 mln m3 i może przejąć 2/3 całkowitego spływu wód ze zlewni Bystrzycy Dusznickiej. Powierzchnia zalewu przy maksymalnym piętrzeniu to 119 ha. Zapora zbiornika ma 21 m wysokości i 735 m długości.

Całkowity koszt realizacji projektu dla zadań z komponentu 2A w ramach POPDOW, obejmującego budowę wszystkich czterech zbiorników, wyniósł ponad 976 mln zł.

Modernizacja infrastruktury przeciwpowodziowej – z korzyścią dla ludzi i środowiska

Prace modernizacyjne są prowadzone aktualnie w 8 miastach w dolinie rzeki Nysy Kłodzkiej, Białej Lądeckiej i Bystrzycy Dusznickiej. To Kłodzko, Bystrzyca Kłodzka, Długopole-Zdrój i Międzylesie na Nysie Kłodzkiej, Stronie Śląskie i Lądek-Zdrój na Białej Lądeckiej oraz Polanica-Zdrój na Bystrzycy Dusznickiej i Szczytna na Kamiennym Potoku. W wypadku zadania na Bystrzycy Dusznickiej w Szczytnej i Dusznikach Zdroju trwa jeszcze proces pozyskiwania niezbędnych decyzji i pozwoleń. Na pozostałych odcinkach planuje się zakończenie prac do czerwca 2025 roku. Działania dotyczą przede wszystkim:

- remontów murów oporowych,budowy nowych ubezpieczeń brzegowych,

- zamiany progów na bystrza – udrożnienie barier dla migracji ryb,

- budowy zapór przeciwrumowiskowych,

- miejscowego zwiększenia światła mostów.

Wartość wszystkich aktualnie prowadzonych prac to ok. 300 mln zł

W każdej z miejscowości projekt najpierw został skonsultowany i przedyskutowany z mieszkańcami oraz lokalnymi samorządami, co w efekcie umożliwiło wypracowanie rozwiązań spełniających oczekiwania społeczeństwa. Wszystkie prace zostaną przeprowadzone przy minimalnej ingerencji w unikalne walory przyrodnicze i architektoniczne regionu. Działania, podobnie jak budowa nowych zbiorników, są prowadzone z najwyższą dbałością o środowisko naturalne i pod nadzorem przyrodników.

Budowa zbiorników została zrealizowana zgodnie z wszelkimi wymogami środowiskowymi i technicznymi. Ponad 85% ich czaszy została pozostawiona w stanie naturalnym. Konstrukcja obiektów umożliwia migrację ryb.

Obecna sytuacja powodziowa pokazuje, że konieczne będą olbrzymie środki finansowe nie tylko na odbudowę zniszczonych miejscowości ale i zapór oraz inwestycje w kolejne zabezpieczenia przeciwpowodziowe.

Fot. Wody Polskie

Źródło: RZGW Wrocław