Naziści zrobili w niej basen. Zabytkowa synagoga w Poznaniu wystawiona na sprzedaż!

Jedyna wolnostojąca synagoga w Poznaniu – zabytkowy, historyczny budynek przy ul. Wronieckiej 17 – trafiła na rynek nieruchomości. Cena wywoławcza to 35 mln zł, czyli 16 667 zł za metr kwadratowy. Choć plan miejscowy dopuszcza hotel, akademik lub apartamentowiec, inwestycja wymaga zachowania tzw. "Genius Loci" i przestrzeni dla Muzeum Pamięci Żydów Poznania i Wielkopolski. To może być wyzwanie – ale też szansa na unikalny projekt w sercu stolicy Wielkopolski.

• Nowa Synagoga w Poznaniu znajduje się na rogu ulic Wronieckiej 17 i Stawnej, przy Skwerze Rabina Akivy Egera

• Jest obecnie jedyną zachowaną wolno stojącą synagogą w Poznaniu

• W czasie okupacji została przebudowana w roku 1941 na krytą pływalnię dla żołnierzy Wehrmachtu, w czasie przebudowy budynek został zdewastowany i zniekształcony

• Synagoga wchodzi w skład zabytków i atrakcji trasy turystycznej Traktu Królewsko-Cesarskiego

Synagoga z historią – od świątyni do pływalni

Budynek Nowej Synagogi powstał w 1907 roku według projektu berlińskich architektów Cremera i Wolffensteina. Mieścił 1200 osób i był jednym z najważniejszych obiektów żydowskich w Poznaniu.

Synagogę wzniesiono na planie krzyża równoramiennego i zwieńczono kopułą pokrytą miedzianą blachą. Budowa łączyła w sobie styl neoromański z neomauretańskim z bogato zdobionym wnętrzem. W jej centrum znajdowała się aron ha-kodesz, przed nią bima, a od sali modlitw oddzielała ażurowa balustrada.

W czasie okupacji został przekształcony przez Niemców w pływalnię – wnętrze zniszczono, a bryłę uproszczono.

Po wojnie obiekt nadal funkcjonował jako basen, aż do 2011 roku. W 2002 roku przeszedł w ręce Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich RP, który planował utworzenie Centrum Judaizmu i Tolerancji. Z powodu braku środków budynek sprzedano, a przez lata niszczał.

W 2019 r. budynek został kupiony przez spółkę Campione Investment, która planowała tutaj hotel.

Plan miejscowy daje zielone światło dla inwestycji

W 2023 roku miasto uchwaliło plan miejscowy dla dzielnicy „Stare Miasto”, który dopuszcza:

• hotel do 10 pięter (z aktywnym pozwoleniem na budowę pięciogwiazdkowego obiektu, powierzchnia netto 7 360 m², umowa managerska z siecią Hilton – do odnowienia),

• budynek mieszkalny do 12 pięter (np. 122 mieszkań, z czego 77% poniżej 55 m²),

• akademik (z wysoką stopą zwrotu i gwarancją pełnego obłożenia).

W listopadzie 2025 roku działka została wystawiona na sprzedaż przez biuro Re/Max jako „unikalna nieruchomość inwestycyjna w sercu Poznania”.

Konserwatorski haczyk: Genius Loci i muzeum pamięci

REKLAMA

W maju 2025 roku synagoga została nieprawomocnie wpisana do rejestru zabytków. Oznacza to, że każda ingerencja w bryłę budynku wymaga zgody konserwatora. Dodatkowo, zgodnie z warunkami zagospodarowania, inwestor musi:

• zachować tzw. "Genius Loci",

• przewidzieć przestrzeń na parterze dla Muzeum Pamięci Żydów Poznania i Wielkopolski.

To ograniczenie może zniechęcić część potencjalnych nabywców, ale dla inwestora z wizją i zasobnym portfelem może być okazją do stworzenia prestiżowego projektu z wartością kulturową.

Społeczna presja i walka o zachowanie dziedzictwa

Sprawa synagogi była wielokrotnie nagłaśniana przez lokalnych aktywistów, w tym stowarzyszenie Łazęga Poznańska i Macieja Krajewskiego – społecznego kustosza dziedzictwa żydowskiego w Poznaniu. Wzywano władze do objęcia budynku ochroną konserwatorską i nadzorem budowlanym, zwłaszcza po aktach wandalizmu i próbach podpaleń.

Dzięki presji społecznej obiekt trafił na listę wojewódzkiego konserwatora zabytków, co otwiera drogę do jego rewitalizacji z poszanowaniem historii.

Maciej Krajewski w czerwcu 2023 r. wezwał władze miejskie i wojewódzkie do kooperacji w tej sprawie oraz objęcia synagogi ochroną prawną i konserwatorską oraz nadzorem budowlanym. Postulował, by władze zobligowały obecnego właściciela - inwestora do rzetelnego zabezpieczenia budynku celem zapobieżenia aktom wandalizmu, w tym podpaleń, do których dochodziło kilkukrotnie.

W efekcie obiekt został wpisany na listę wojewódzkiego konserwatora zabytków. Jednocześnie, zgodnie z planem dla dzielnicy, przyjętym przez miejskich radnych w grudniu 2023 r. możliwe jest przekształcenie go w hotel, apartamentowiec lub nawet akademik.

Czy na działkę pod synagogą znajdą się chętni?

Potencjał inwestycyjny w teorii rzeczywiście jest spory, jednak przyszły nabywca musi pamiętać o kilku rzeczach. Po pierwsze, budynek jest zabytkowy, co oznacza konieczność uzyskania zgody konserwatora zabytków na ewentualną przebudowę czy nadbudowę. Po drugie, stan obiektu nie jest najlepszy, co oznacza konieczność dysponowania nakładami finansowymi na remont.

Wielkim, silnym atutem nieruchomości jest jej lokalizacja, która może skusić kogoś o zasobnym portfelu. Czy zabytek, o którego zachowanie tak długo walczyli aktywiści i miłośnicy poznańskiej historii, przeobrazi się ostatecznie w hotel, akademik lub apartamentowiec?