Koleje „małe”, ale ważne - rządowe wsparcie dla wąskotorówek

Ministerstwo Infrastruktury przygotowało regulacje prawne, które umożliwią dofinansowanie kolei wąskotorowych. Regulacje stanowią część większej zmiany przepisów i znajdują się w projekcie ustawy o zmianie ustawy o transporcie kolejowym oraz ustawy o Funduszu Kolejowym. Celem wprowadzonych zmian jest efektywne wsparcie kolei wąskotorowych w Polsce.

• Uwarunkowania niektórych funkcjonujących w Polsce kolei wąskotorowych sprawiają, że dysponują one odpowiednim potencjałem wpięcia ich w regionalne systemy transportu publicznego

• Obecna infrastruktura wąskotorowa umożliwia w wielu przypadkach rozwijanie prędkości 60-80 km/h, co jest wystarczające do obsługi ruchu lokalnego

• Takie rozwiązanie sprawdziłoby się szczególnie w regionach ze słabo rozwiniętą ofertą transportu publicznego

Rozszerzenie działalności turystycznej o przewozy regularne wymaga jednak znacznych inwestycji. Koleje wąskotorowe nie mają obecnie dostępu do finansowania, dlatego celem projektowanych zmian jest umożliwienie przewoźnikom kolejowym realizującym przewozy na tego typu liniach uzyskanie wsparcia finansowego przez mechanizm dofinasowania do pociągokilometra (tj. miernika realizowanej pracy eksploatacyjnej).

Z danych statystycznych Urzędu Transportu Kolejowego wynika, że w 2023 r. 26 operatorów kolei wąskotorowych utrzymywało czynnie ponad 440 km linii wąskotorowych, którymi przejechało około 950 tys. pasażerów. Specyfika kolei wąskotorowych sprawia, że w większości przychody nie pokrywają ponoszonych na tę działalność kosztów - niejednokrotnie historyczne składy mogą działać dzięki wparciu samorządów czy też darczyńców. W niektórych krajach europejskich, takich jak Szwajcaria, Włochy czy Hiszpania, czynne koleje wąskotorowe wykorzystywane są również jako środek transportu w codziennych dojazdach do pracy czy szkoły.

Dzięki nowym przepisom możliwe będzie:

• umożliwienie przewoźnikom kolejowym realizującym przewozy na liniach kolei wąskotorowych uzyskanie stabilnego wsparcia finansowego, dzięki stworzeniu mechanizmu dofinansowania przewozów pasażerskich w oparciu o stawkę za pociągokilometr,

• stworzenie podstaw prawnych do zapewnienia stabilnego dofinansowania pasażerskich przewozów kolejowych na liniach kolei wąskotorowej oraz ich rozwoju,

• uwzględnienie kolei wąskotorowych w wieloletnim programie inwestycyjnym.

Dodatkowo w projektowanej ustawie wprowadzone zostaną również zmiany, których celem jest umożliwienie dofinansowania inwestycji realizowanych na liniach kolei wąskotorowej oraz dofinansowanie działalności przewoźnika kolejowego realizującego przewozy na takich liniach.

W projekcie uwzględniono inwestycje istotne dla funkcjonowania systemu transportu kolejowego, w tym inwestycje prowadzone na liniach kolei wąskotorowych, w wieloletnim programie inwestycyjnym. Włączenie linii kolei wąskotorowych do programu wieloletniego jest kluczowe dla zapewnienia ich trwałego funkcjonowania i modernizacji. Program wieloletni umożliwia długoterminowe planowanie i stabilne finansowanie inwestycji, co jest szczególnie ważne w przypadku infrastruktury wymagającej wysokich nakładów początkowych oraz systematycznego jej utrzymania. Wprowadzenie kolei wąskotorowych do programu pozwoli też na integrację ich rozwoju z ogólnokrajową strategią transportową oraz na efektywne wykorzystanie środków publicznych. Dodatkowo proponowane rozwiązania pozwolą na wykorzystanie potencjału zarówno turystycznego, jak i gospodarczego linii wąskotorowych, przy jednoczesnym wsparciu lokalnych społeczności oraz gospodarki regionalnej.

Równolegle do prac nad ustawą w Ministerstwie Infrastruktury prowadzone są, we współpracy z przedstawicielami kolei wąskotorowych, prace nad rozporządzeniem wykonawczym do ustawy.

Obecnie projekt ustawy o zmianie ustawy o transporcie kolejowym oraz ustawy o Funduszu Kolejowym wpisany jest do wykazu prac Rady Ministrów. Planowany termin jego przyjęcia przez RM to IV kwartał 2025 r.

Fot. Ministerstwo Infrastruktury

Źródło: Ministerstwo Infrastruktury